CUKRZYCA KONTROLOWANA

Kontrola jest słowem, które nie kojarzy się pozytywnie. Przywodzi na myśl nieprzyjemne procedury, przymus poddania się kontroli, a starsi z nas pamiętają jak przed laty w słuchawce telefonu rozlegał się głos z formułą "Rozmowa kontrolowana". Szczególnym rodzajem kontroli jest kontrola choroby przewlekłej, w tym cukrzycy. Dobrze kontrolowana cukrzyca oznacza, że to my mamy nad nią kontrolę, a nie odwrotnie. Skuteczna kontrola sprawia, że mimo choroby, mamy niskie ryzyko jej powikłań co wybitnie poprawia nasze bezpieczeństwo zdrowotne i komfort życia.
Kontrolowanie cukrzycy to możliwość kontrolowania poziomu glukozy we krwi. Jest to niezbędna informacja pozwalająca dobrać właściwe leczenie, zapobiegać zarówno niedocukrzeniom jak i nadmiernie wysokim poziomom glukozy. Każda osoba zmagająca się z cukrzycą jest obeznana z używaniem glukometru i techniką pomiaru glukozy za pomocą kropli krwi po ukłuciu palca ręki. Osobom, które są leczone z powodu cukrzycy typu 2 lekami doustnymi zwykle wystarcza standardowe badanie za pomocą glukometru. Jednak dla tych, którzy leczeni są insuliną podawaną kilka razy dziennie przy pomocy pena, albo przez osobistą pompę insulinową pomiary wiążące się z koniecznością kilku ukłuć palca dziennie są bardzo uciążliwe. Od kilku lat również na polskim rynku funkcjonują systemy pozwalające monitorować poziom glukozy oszczędzając palce.
Dwa najpopularniejsze rodzaje systemów monitorowania poziomu glukozy wykorzystują pomiar poziomu glukozy w płynie tkankowym albo metodę skanowania.
Systemów opartych na pomiarze glukozy w płynie tkankowym jest kilka rodzajów wytwarzanych przez różnych producentów. Niektóre są kompatybilne z pompami insulinowymi, inne działają samodzielnie. W skład systemu wchodzi sensor połączony z nadajnikiem, który przesyła pomiary do odbiornika. Sensory mogą być naklejane na skórę. Działają od 7 do 14 dni, w zależności od rodzaju produktu. Po upływie czasu przewidzianego na użytkowanie należy zużyty sensor zastąpić nowym. Jest również typ sensora wszczepianego pod skórę, który działa przez ok. pół roku. Pomiar glukozy wykonany przez sensor za pomocą nadajnika przesyłany jest do odbiornika, którym może być specjalny czytnik lub smartfon z zainstalowaną aplikacją. System przesyła pomiary co 5 minut. Jednocześnie system wyposażony jest w alarm, który ostrzega użytkownika zarówno w przypadku niedocukrzenia jak i nadmiernie wysokiego poziomu glukozy.
Systemy oparte na skanowaniu również wykorzystują sensory. Najpopularniejszy na polskim rynku system wyposażony jest w sensory, które wszczepia się pod skórę na tylnej części ramienia za mocą aplikatora, który znajduje się w zestawie. Zaaplikowany sensor należy aktywować telefonem z zainstalowaną aplikacją. Po pierwszym uruchomieniu, które trwa 60 minut, użytkownik otrzymuje pomiar glukozy. Aby sprawdzić pomiar glukozy należy zeskanować sensor. Polega to na zbliżeniu czytnika lub telefonu na odległość kilku centymetrów od sensora i wykonaniu skanu. Do użytkowania tego sposobu pomiaru glukozy pacjent powinien posiadać telefon z zainstalowanym modułem NCF umożliwiającym skanowanie i modułem Bluetooth, aby otrzymywać alarmy. Ten system również wysyła powiadomienia o wysokim i niskim stężeniu glukozy, a także o utracie połączenia. Nie wszystkie telefony współpracują z systemem, ale producent podaje listę tych, które można wykorzystać.
W obydwu rodzajach systemów monitorowania poziomu glukozy oprócz pojedynczych wyników pomiarów chory otrzymuje wykres z czasu do kilku godzin przed pomiarem, a także przewidywany trend zmiany poziomu glukozy oszacowany na podstawie kilku ostatnich pomiarów. 
Stwierdzono, że zastosowanie systemów monitorowania poziomu glukozy w znakomity sposób chroni przed niedocukrzenie, znacznie redukując ich ilość. Jest to szczególnie istotne u pacjentów, którym zdarza się to w godzinach nocnych. Ponadto pozwala lepiej kontrolować cukrzycę, co w bezpośredni sposób przekłada się na redukcję ryzyka powikłań i poprawę jakości życia.
Mimo wielu zalet systemy monitorujące mają jedną wadę-jest nią koszt, a refundacja nie obejmuje wszystkich chorych na cukrzycę. Mogą z niej skorzystać dzieci, kobiety w ciąży i połogu, osoby powyżej 18 roku życia leczone minimum 3 wkłuciami insuliny oraz osoby niewidome i niedowidzące z cukrzycą przyjmujące insulinę.

Małgorzata Stokowska-Wojda

Opieka koordynowana pomaga lekarzom POZ w leczeniu diabetyków

W Polsce jest około 3,5 miliona osób chorych na cukrzycę, z czego około 1/3 z tych osób – czyli ponad 1 milion – jest niezdiagnozowanych. Oznacza to, że co jedenasta osoba w Polsce choruje na cukrzycę. Chorobę śmiertelnie groźną. Szacuje się, że to stanowi to ponad 9 proc. populacji. Sytuację może poprawić opieka koordynowana, która pozwala lekarzom POZ pilotować pacjentów lepiej niż w poradniach diabetologicznych. 27 czerwca obchodzimy Dzień Walki z Cukrzycą.  
Cukrzyca to poważna, wielonarządowa choroba, która charakteryzuje się hiperglikemią – podwyższonym poziomem cukru we krwi. To z kolei wynika z defektu produkcji lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia uszkadza funkcje wielu narządów. W cukrzycy najgroźniejsze są właśnie powikłania. 
– Boimy się powikłań, które są dramatyczne. Choroba się rozwija i nie daje o sobie znać. Podwyższony cukier i cholesterol nie bolą, a cukrzyca – jak mówimy potocznie – lubi się z miażdżycą. Jest duże zagrożenie tą chorobą – mówi Małgorzata Stokowska-Wojda, ekspertka Federacji Porozumienie Zielonogórskie, lekarka rodzinna w Łaszczowie. 
Pani doktor wymienia długą listę powikłań cukrzycowych – niewydolność nerek, stopa cukrzycowa prowadząca nawet do amputacji, retinopatia cukrzycowa – czyli ślepota, uszkodzenie stawów, nerwów, trudne do leczenia rany, otyłość, nadciśnienie. I to nie wszystko – również choroby układu krążenia, takie jak choroba niedokrwienna serca, zawał mięśnia sercowego i udar mózgu. 
– Najgorsze jest to, że tych powikłań cofnąć się nie da, można zwolnić tempo rozwoju choroby, ale konieczny jest współudział w leczeniu cukrzycy pacjenta. Wtedy można walczyć o wyrównanie poziomu cukru poprzez wprowadzenie odpowiedniej diety, ruchu i dbanie o wagę ciała – dodaje Małgorzata Stokowska-Wojda. 
Wiele możliwości daje lekarzom POZ opieka koordynowana. Lekarze mają do dyspozycji nie tylko badania diagnostyczne, ale właśnie edukację – 6 godzin edukacji i 3 godz. edukacji specjalistycznej – dietetycznej. I najważniejsze – lekarz POZ, jeśli jest taka potrzeba, może umawiać się na wizytę ze swoim pacjentem nawet co 2-3 tygodnie. W poradniach specjalistycznych, do których chorzy mają trudny dostęp ze względu na wielomiesięczne kolejki, nie ma takiej możliwości. A w przypadku cukrzycy najważniejsza jest systematyczna edukacja.
– Mówimy o zbawiennym ruchu, aktywności fizycznej. Uczymy, jak używać glukometru, co jest ważne i co pomaga chorym, na co muszą zwracać uwagę, np. wybierając się w góry i planując większy wysiłek – podkreśla lekarka i cytuje amerykańskiego diabetologa Elliota Joslina –"Chorzy na cukrzycę wiedzący najwięcej żyją najdłużej".

Organizacje zrzeszające pracodawców POZ wnioskują o korektę zaproponowanych przez AOTMIT wycen związanych z obligatoryjnym wzrostem wynagrodzeń. Ich zdaniem zaproponowane przez agencję środki są niewystarczające, żeby wypłacić personelowi należne im środki podwyżkowe. Pismo w tej sprawie trafiło do Izabeli Leszczyny, minister zdrowia, Daniela Rutkowskiego, prezesa AOTMiT oraz Filipa Nowaka, prezesa NFZ. W ocenie autorów petycji metodologia opisana w Raporcie w sprawie zmiany sposobu lub poziomu finansowania świadczeń opieki zdrowotnej (…) posiada błędy merytoryczne w zakresie szacowania kosztów kwoty podwyżek dla POZ – w ich opinii niejasny jest dobór podmiotów, od których pozyskano dane (ich liczba i rodzaj).

„Stanowczo protestujemy przeciwko rażącej nierówności w podziale środków podwyżkowych, wynikającej najprawdopodobniej z błędów metodologicznych. Rekomendacja wskazuje na podwyżkę o 5,36 proc. stawki kapitacyjnej podstawowej opieki zdrowotnej, przy podwyżce wydatków Narodowego Funduszu Zdrowia na wszystkie świadczenia opieki zdrowotnej ogółem o 11,09 proc.”  – czytamy we wspólnym dokumencie Związku Pracodawców Opieki Integrowanej Opartej na Wartości SPOIWO, Federacji Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia Porozumienie Zielonogórskie oraz Stowarzyszenia IFIC Polska. Pismo jest reakcją na zatwierdzone 24 maja 2024 r. przez prezesa AOTMiT rekomendacje nr 48/2024 w sprawie zmiany sposobu lub poziomu finansowania świadczeń opieki zdrowotnej.

Zdaniem środowiska POZ metodologia opisana w Raporcie w sprawie zmiany sposobu lub poziomu finansowania świadczeń opieki zdrowotnej (…) posiada błędy merytoryczne w zakresie szacowania kosztów kwoty podwyżek dla POZ – niejasny jest dobór próby podmiotów, od których pozyskano dane (ich liczba i rodzaj).

„Wynikający z przepisów wzrost wynagrodzeń to 12,76 proc. Przeciętne koszty osobowe w większości POZ to ok. 70 proc. budżetu placówek, wzrost stawki kapitacyjnej w wysokości 5,36 proc. nie pozwoli na sfinansowanie wymaganych podwyżek. Zatem zmiana stawki kapitacyjnej powinna wynosić 9,1 proc.”. Domagamy się skorygowania błędów w metodologii i przeprowadzenia poprawnych wyliczeń niedyskryminujących POZ.  W obecnym kształcie podział jest nieuczciwy, marginalizujący rolę POZ w systemie opieki zdrowotnej i będzie czynnikiem dalej umacniającym odwróconą piramidę świadczeń. Położenie nacisku na wzrost kosztów szpitalnych utrwala nieeuropejskie zasady organizacji świadczeń i lobby szpitalne” – czytamy w piśmie.

Autorzy listu zwracają także uwagę, że „przywracanie właściwych proporcji piramidy świadczeń jest jednym z zadeklarowanych ostatnio celów strategicznych Ministerstwa Zdrowia.  Reforma wdrażająca koordynowaną opiekę zdrowotną wprowadziła mierzalne cele i wyższą jakość usług, które coraz więcej placówek chce oferować swoim pacjentom. Wyższa jakość wymaga adekwatnej wyceny, powiązanej ze sprawozdawczością, a niezrozumienie tej kwestii prezentowane w podejściu do wycen rozczarowuje i umacnia wieloletnią tradycję oszczędzania na pacjentach celem „optymalizacji” kosztów. Równocześnie, mając na uwadze efektywność wydatkowanych środków publicznych oraz poprawę budowy wartości systemowej w podstawowej opiece zdrowotnej, zwracamy się z prośbą o kontynuowanie reform w tym zakresie, jak mapowanie potrzeb populacji ze względu na jej specyfikę, stosowania adekwatnych do niej wskaźników wykonania usług i diagnostyki, premiowania osiągania efektów populacyjnych. W przygotowanym do tego systemie wzrost wydatków na POZ jest inwestycją w zdrowie populacji i budowę odporności systemu”.

Federacja PZ

W SAM RAZ
Wszyscy znamy slogan „sól-biała śmierć”. Powszechnie panuje opinia, że sól jest szkodliwa. Jak każdy kij, zagadnienie soli ma dwa końce, a poziom sodu w naszym organizmie jest niezwykle ważny.
Sód jest pierwiastkiem niezbędnym do życia i odgrywającym kluczową rolę w wielu procesach zachodzących w naszym ciele. Sód odpowiada za gospodarkę wodno-elektrolitową, a jego stężenie w płynach ustrojowych podlega ścisłej regulacji. Zarówno nadmiar jak i niedobór sodu mają poważne konsekwencje i wymagają natychmiastowego leczenia. 
Współczesnym problemem jest nadmierne spożycie soli. Potrawy przyprawione solą są smaczniejsze i chętniej przyjmowane. Jednak dostęp do soli ma miejsce od ok 5000 lat, a mechanizmy regulacji poziomu sodu powstawały znacznie wcześniej, kiedy człowiek żył w środowisku ubogim w sód. W związku z tym ukierunkowane zostały na oszczędzanie sodu. Nieograniczona możliwość stosowania soli zgodnie z upodobaniami kulinarnymi sprawia, że używamy jej znacznie więcej niż potrzebujemy. 
Dobowe zapotrzebowanie na sól kuchenna wynosi 5g (jedna łyżeczka do herbaty). Spożycie dobowe przeciętnego Polaka to według różnych doniesień od 11,35-15 g (ok. trzech łyżeczek do herbaty) soli na dobę. 
Istotne jest pytanie w czym szkodzi nam obfite solenie:
1. Nadmiar sodu uszkadza śródbłonek tętnic prowadząc do ich usztywnienia, w konsekwencji sprzyja powstaniu nadciśnienia tętniczego również u osób bardzo młodych. Powoduje też włóknienie mięśnia serca. Konsekwencją jest wzrost zachorowalności na udary mózgu i inne choroby układu krążenia oraz wzrost śmiertelności w ich przebiegu.
2. Niezależnie od zmian w naczyniach krwionośnych nadmiar sodu uszkadza nerki prowadząc do rozwoju przewlekłej choroby nerek.
3. Potwierdzono związek diety bogatej w sód z większym ryzykiem zachorowania na raka żołądka. Sprzyja też zakażeniu bakterią Helicobacter Pylori.
4. Duża ilość sodu prowadzi do zaburzeń metabolizmu tkanki tłuszczowej. Konsekwencją jest otyłość. Dodatkowo zwiększa spożycie napojów słodzonych cukrem. 
5. Dieta bogatosodowa powoduje zwiększone wydalanie wapnia z moczem, co usposabia do osteoporozy i kamicy nerkowej. 
Nie wszyscy jesteśmy w jednakowym stopniu zagrożeni konsekwencjami nadmiernego spożycia soli. 
Wrażliwość na sód ma podłoże genetyczne, jednak stwierdzono, że większe ryzyko występuje u:
1. Osób rasy czarnej.
2. Pacjentów z zespołem metabolicznym i otyłością.
3. Rośnie również wraz z wiekiem.
Amerykańskie badania wykazały, że mimo iż sól nie jest substancją psychoaktywną, stwierdzono jednoznacznie, że jest substancją uzależniającą. Niewątpliwym jest fakt, że sól ma istotne walory smakowe, a posiłki jej pozbawione wydają się mdłe i niechętnie są konsumowane. Jednak u osób, u których czasowo ograniczono spożycie soli występuje przyzwyczajenie do mniejszej jej ilości. Odwrotnie jest u osób, które stosowały czasowo dietę bogatą w sól, następuje tolerancja soli i chęć na zwiększanie jej ilości.
Źródłem spożywanej przez nas soli nie jest tylko to, czego użyjemy z solniczki. Wiele spożywczy produktów gotowych zawiera sporą ilość soli. Wśród nich przodują:
1. Produkty mięsne: zwłaszcza konserwy, wędliny.
2. Gotowe mieszanki przypraw.
3. Żywność typu fast food.
4. Pieczywo.
Warto zadbać o zmniejszenie spożycia soli, bo profity z tytułu ograniczeń są znaczne.
Według polskich statystyk ograniczenie nadmiaru soli zmniejsza ryzyko:
1. O 24% udaru mózgu.
2. O 18% zawału mięśnia serca.
3. O 20% demencji, przewlekłej choroby nerek, kamicy nerek, osteoporozy i astmy.
Stwierdzono, że 90% soli w diecie pochodzi z przetworzonej żywności i dosalania. Dla przykładu w jednym hamburgerze są 2 g soli, a w średniej pizzy 7,9 g (co stanowi 158% dobowego zapotrzebowania na sól). Rozwiązaniem problemu solnego nadmiaru jest czytanie podczas zakupów etykiet pozwalających wybrać produkty z niższą zawartością soli, ograniczenie w diecie żywności typu fast food. Duża ilość soli jako środka konserwującego znajduje się w potrawach gotowych oferowanych przez sklepy. Zwiększenie ilości świeżych przygotowanych w domu potraw pozwoli na znaczne ograniczenie nadmiaru soli.
Fakt szkodliwości nadmiaru soli nie pozostawia wątpliwości. Jednak równie szkodliwy jest niedobór sodu. Mimo mechanizmów oszczędzających sód pewna jego ilość podlega utracie:
1. Przez nerki (95% ).
2. Przez przewód pokarmowy (4,5%) .
3. Przez skórę podczas pocenia (0,5%).
Sytuację, które wzmagają utratę sodu mogą doprowadzić do zachwiania gospodarki wodno-elektrolitowej i jego niedoboru. Najczęściej nadmiar elektrolitów tracimy podczas biegunki i wymiotów oraz obfitego pocenia się podczas upałów. W tych sytuacjach konieczne jest nie tylko wyrównanie utraconej wody, ale podawanie elektrolitów. 
W najnowszych badaniach stwierdzono, że niedobór sodu powoduje:
1. Zaburzenia metabolizmie glukozy prowadzące do insulinooporności.
2. Ma niekorzystny wpływ na stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi.
3. Może wywołać zespół chronicznego zmęczenia charakteryzujący się trwającym od ponad pół roku uczuciem zmęczenia, zaburzeniami koncentracji i zawrotami głowy.
4. Badania prowadzono na szczurach wykazały znacznie więcej niekorzystnych skutków niedoboru sodu (zmniejszenie masy kości i mięśni, a niska zawartość sodu w diecie ciężarnych samic skutkowała zmniejszeniem rozmiarów mózgu u potomstwa)
Jednak w grupie tej stwierdzono znacznie mniejszą ilość chorób układu krążenia.
Jednoznacznym jest, że sód jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Szkodzi zarówno jego nadmiar jak niedobór. Bądźmy czujni w sytuacjach, które mogą spowodować utratę sodu, ale na co dzień ograniczajmy spożycie soli, gdyż zwykle zjadamy jej przynajmniej trzy razy więcej niż przewiduje norma. Znajomość problemu połączona z rozsądkiem jest gwarantem, że zapewnimy naszemu organizmowi podaż sodu w sam raz na jego zapotrzebowanie.

Małgorzata Stokowska-Wojda

Nie lekceważmy kleszczy. Mogą przenosić śmiertelnie groźne choroby

Małe, groźne, atakują głównie latem – od kwietnia do sierpnia – ale od paru lat, za sprawą łagodnych zim, są aktywne przez cały rok. Ukąszenia kleszcza nie powinno się ignorować, bo może on przenosić bardzo groźne zarówno dla ludzi, jak i dla zwierząt choroby. Najczęściej jest to borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu.
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) jest wirusową chorobą centralnego układu nerwowego, objawiającą się wysoką gorączką, bólami głowy, karku, ogólnym złym samopoczuciem. W Polsce obszary endemiczne dla kleszczowego zapalenia mózgu (KZM) obejmują głównie województwa północno-wschodnie, szczególnie warmińsko-mazurskie i podlaskie. Regiony te charakteryzują się wysoką aktywnością kleszczy przenoszących wirusy KZM. Kleszcze najczęściej występują w lasach, wysokiej trawie, zaroślach, parkach i skwerach. Ukąszenie kleszcza często jest bezbolesne.
Jeśli jednak znajdziemy kleszcza, trzeba go jak najszybciej usunąć. Można to zrobić samodzielnie. Robimy to za pomocą pęsety, chwytając go jak najbliżej skóry i delikatnie, ale stanowczo wyciągając go w górę. W aptekach dostępne są też inne skuteczne urządzenia służące do ich usuwania. 
– Już w tym roku mieliśmy wielu pacjentów, którzy mówili, że ukąsił ich kleszcz. Niestety, zdarzają się również przypadki chorych z kleszczowym zapaleniem mózgu – mówi lek. Joanna Szeląg, specjalistka medycyny rodzinnej z Białegostoku, ekspertka Federacji  Porozumienie Zielonogórskie. – Nie jesteśmy jednak bezbronni. Są szczepionki, które mogą zmniejszyć ryzyko ukąszenia przez kleszcza. Warto także stosować środki ochronne, takie jak odpowiedni ubiór, repelenty ważne jest także regularne sprawdzanie całego ciała po powrocie do domu ze spaceru czy wycieczki. 
Dzięki tym środkom można skutecznie zminimalizować ryzyko ukąszenia przez kleszcza i związanych z nim chorób. 
– Szczepionkę polecamy wszystkim, ale szczególnie osobom, które mieszkają w obszarach endemicznych. Podstawowy schemat szczepienia składa się z trzech dawek. Pierwsza dawka, druga po 1-3 miesiącach, a trzecia po 5-12 miesiącach od drugiej iniekcji. Dawkę przypominającą podaje się co 3-5 lat – wyjaśnia dr Agata Sławin, specjalistka medycyny rodzinnej z Wrocławia, ekspertka Federacji Porozumienie Zielonogórskie. – Co ważne – szczepienie można rozpocząć w dowolnym momencie roku, jednak trzeba pamiętać, że do pełnego uodpornienia potrzebne są trzy dawki.
Jeżeli konieczne jest szybkie uzyskanie odpowiedzi immunologicznej, drugą dawkę można podać po dwóch tygodniach po pierwszej dawce. W trakcie trwającego sezonu aktywności kleszczy spodziewana ochrona jest wystarczająca po pierwszych dwóch dawkach. Trzecią dawkę należy podać w okresie od 5 do 12 miesięcy po drugiej dawce szczepionki. Spodziewana ochrona po trzeciej dawce utrzymuje się przez co najmniej 3 lata.

DZIEŃ DZIECKA
Dzień Dziecka jest fantastycznym i lubianym przez wszystkich świętem. Pierwszego czerwca szczególnie rozpieszczamy nasze pociechy, dzieci i wnuki. W żłobkach, przedszkolach i szkołach szykowane są specjalne atrakcje dla milusińskich, by uprzyjemnić ten wyjątkowy dzień. Nam, dorosłym miło patrzeć jak pierwszy czerwca tryska dziecięcą radością i beztroską.
Czy rzeczywiście tak jest? Skupiamy się na świętowaniu Dniu Dziecka często nie zauważając dnia dziecka-zwyczajnego, codziennego. Czy szczęśliwego?
Nie w każdym przypadku dzieciństwo jest beztroskie i radosne. 
Według WHO jedno na dwoje dzieci doświadcza jakiejś formy krzywdzenia. W Stanach Zjednoczonych przemoc fizyczna jest wiodącą przyczyną urazów i śmierci w okresie wczesnego dzieciństwa, przy czym śmiertelność jest największa w grupie dzieci poniżej 3 roku życia.
Uważa się, że polskie statystyki w tym zakresie są ograniczone i w związku z powyższym niedoszacowane. Jednak i te niepełne dane brzmią alarmująco. 
79% polskich dzieci i młodzieży doświadczyło choć raz w swoim życiu przemocy lub zaniedbania. 
27% polskich dzieci zostało skrzywdzonych więcej niż jedną formą krzywdzenia.
Dziecko można skrzywdzić na wiele sposobów:
1. Zaniedbanie.
2. Przemoc fizyczna.
3. Przemoc psychiczna.
4. Przemoc seksualna.
5. Częstą a nie zawsze uświadamianą formą krzywdzenia dziecka jest sytuacja kiedy dziecko jest świadkiem przemocy rozgrywającej się między dorosłymi.
6. Szczególnym i coraz powszechniejszym problemem jest przemoc rówieśnicza. W Polsce 2 na 3 dzieci doświadcza przemocy ze strony środowiska rówieśniczego.
Prawdopodobieństwo spotkania we własnym otoczeniu dziecka dotkniętego krzywdzeniem jest duże. Właściwe rozpoznanie problemu wcale nie jest proste i bardzo często występuje z poważnym opóźnieniem. Dzieci są grupą w znacznym stopniu narażoną na przypadkowe urazy. Upadek z mebla czy roweru skutkujący siniakami lub nawet złamaniem kości jest często trudny do odróżnienia od urazu zadanego celowo w ramach przemocy. Opóźnienie rozpoznania zespołu maltretowania może prowadzić nie tylko do coraz poważniejszych urazów, ale i do zgonu dziecka.
Zdiagnozowano czynniki ryzyka krzywdzenia dziecka i podzielono na kategorie:
I. Ze strony dziecka:
1. Choroba przewlekła i wady wrodzone.
2. Zaburzenia rozwoju psychoruchowego.
3. Wcześniactwo.
4. Dziecko z ciąży nieplanowanej, niechcianej.
5. Dzieci prezentujące trudne zachowanie.
6. Dzieci adoptowane i przybrane.       
II. Ze strony opiekunów:
1. Uzależnienie od alkoholu czy substancji psychoaktywnych.
2. Doświadczanie przemocy w dzieciństwie.
3. Wygórowane oczekiwania wobec dziecka, postrzeganie dziecka jako buntowniczego, irytującego.
4. Ograniczenie zdolności radzenia sobie ze stresem i złością, impulsywność.
5. Choroba psychiczna, zaburzenia osobowości.
6. Bardzo młody wiek.
7. Niska samoocena.
III.  Społeczne i środowiskowe:
1. Izolacja społeczna.
2. Bezrobocie.
3. Mężczyzna niespokrewniony z dzieckiem zamieszkujący w tym samym gospodarstwie domowym co ono.
4. Niski status społeczny.
5. Przemoc domowa w relacji między rodzicami.
6. Domownicy z kryminalną przeszłością.
W trakcie obserwacji rozpoznano sygnały alarmowe, które mogą świadczyć na stosowanie przemocy wobec dziecka:
I. Wynikające z rozmowy z opiekunem:
1. Zaprzeczanie urazowi mimo ewidentnych jego objawów.
2. Nieuzasadnione opóźnienie w poszukiwaniu pomocy.
3. Niejasne wytłumaczenie okoliczności zdarzenia lub brak wyjaśnienia.
4. Brak korelacji między wiekiem dziecka, jego rozwojem a ciężkością, rodzajem obrażeń i podawanym mechanizmem urazu. Szczególnie często dotyczy niemowląt.
5. Niespójność w opisie okoliczności zdarzenia według różnych świadków, w tym opiekunów. Częste zmiany wyjaśnień dotyczących okoliczności zdarzenia.
6. Zgłoszenie przez dziecko lub świadka zdarzenia, że nie był to uraz przypadkowy.
7. Częste zmiany lekarza leczącego dziecko.
8. Obserwowane nieprawidłowe relacje między dzieckiem a opiekunem np. szarpanie dziecka, krzyk, niereagowanie na potrzeby dziecka.
9. Niestosowanie się do zaleceń lekarskich (np. niezgłaszanie się na szczepienia i bilanse, niepodawanie dziecku zaleconych leków).
II. Wynikającej z obserwacji dziecka:
1. Obecność obrażeń na różnym etapie gojenia (różne okresy ich powstania).
2. Uraz nietypowy dla danej kategorii wiekowej lub w nietypowej lokalizacji.
3. Uraz pozwalający na identyfikację narzędzia, którego użyto.
4. Jakikolwiek uraz u niemowlęcia, które nie potrafi się przemieszczać.
5. Dodatkowe dowody zaniedbania dziecka (wyniszczenie, masywne zmiany próchnicze zębów).
Zapobieganie przemocy wobec dzieci jest tak ważnym problemem, że doczekało się rozwiązań systemowych. Aby ochronić dzieci w przestrzeni poza domem zostały wprowadzone stosowne przepisy. Na ich mocy kierujący palcówkami, w których pojawiają się dzieci są obowiązani przy zatrudnianiu pracowników, praktykantów czy wolontariuszy sprawdzić ich w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym, a od lutego br. również pod względem niekaralności. Powyższe rygory dotyczą nie tylko żłobków, przedszkoli i szkół, ale również ośrodków sportowych, kulturalnych, placówek ochrony zdrowia oraz innych miejsc, z którymi dziecko ma kontakt. Rozwiązanie systemowe pozwala ograniczyć dostęp pedofili i osób z przeszłością kryminalną do dzieci. Jednak żadne systemowe rozwiązania nie powstały celem ograniczenia przemocy wobec dziecka w środowisku domowym. Poza uważną obserwacją, znajomością czynników ryzyka i gotowością do reagowania w obronie krzywdzonego dziecka nie ma innych możliwości by uchronić dziecko przed najgorszym. Problemami przemocy wobec dzieci zajmuje się z dużym zaangażowaniem Fundacja „Dajemy Dzieciom Siłę”, ale tylko otwarcie się na problemy dziecka każdego z nas w naszym najbliższym otoczeniu, które dobrze znamy może dać efekty w postaci wczesnego zauważenia krzywdzenia i zastopowania przemocy.
Małgorzata Stokowska-Wojda

Noszenie kolczyków jest bardzo popularne w wielu krajach na świecie. W Polsce również wiele osób nosi kolczyki, a przekłuwanie uszu dzieciom jest nader częste. Pozostaje pytanie czy zdrowe i bezpieczne. Zabieg wydaje się być prosty i bezpieczny, jednak nie rzadko jego skutki wymagają interwencji lekarskiej.

Do najczęstszych powikłań po przekłuciu małżowiny usznej należą:

1. Miejscowe zakażenia.
2. Stany zapalne.
3. Kontaktowe zapalenie skóry.
4. Reakcje alergiczne -zwykle na metale uwalniane z kolczyków np. nikiel.
5. Krwawienia.
6. Mikrozłamania (dotyczy to zabiegów w obrębie górnej części chrząstki małżowiny usznej). 
7. Blizny przerostowe w obrębie przekłucia (przerośnięcie tkanki bliznowatej w obrębie rany).
8. Keloid- przerost tkanki bliznowatej przekraczającej granice rany. 
9. Wrośnięcie kolczyka .
10. Nadwrażliwość skóry małżowiny usznej.
11. Rozerwanie płatka usznego w miejscu przekłucia podczas zabawy.
12. Literatura medyczna opisuje również przypadki zakażenia tężcem u dzieci poddanych przekłuciu ucha.

Wśród głównych powodów dla których małym dzieciom (częściej dziewczynkom) przekłuwa się uszy jest argument, że dziecko tego właśnie chce. Nie bez znaczenia jest rola mody i tradycji rodzinnych, ale to najczęściej rodzice decydują o przekłuciu uszu u dziecka, żeby zaspokoić własne potrzeby estetyczne.  Dobrowolne poddawanie się przekłuwaniu uszu i innych części ciała przez nastolatki ma symptomy świadomego działania, czego brak w odniesieniu do małych dzieci. Z uwagi na fakt, że z medycznego punktu widzenia przekłucie uszu nie jest zabiegiem niezbędnym należy się przynajmniej zastanowić przed wykonaniem go u dzieci w wieku niemowlęcym czy przedszkolnym.

Przed podjęciem decyzji o przekłuciu dziecku uszu warto zapoznać się z podstawowymi zaleceniami i problem przemyśleć:

1. Mimo częstego przekłuwania uszu u dzieci procedura ta może wiązać się z powikłaniami i koniecznością konsultacji lekarskiej oraz zabiegu chirurgicznego.
2. Przed zabiegiem przekłucia uszu należy zweryfikować wykonanie szczepień u dziecka (zgodnie z aktualnym Programem Szczepień Ochronnych).
3. Optymalny wiek dziecka poddanego takiemu zabiegowi oznacza czas, w którym będzie ono  w stanie samo zatroszczyć się o higienę przekłutego miejsca, samodzielnie zdjąć i nałożyć kolczyk. Ma to duże znaczenie, ponieważ do istotnych sposobów zapobiegania wrastaniu kolczyków należy ich zdejmowanie na noc.
4. Uszy powinny być przekłuwane w gabinecie zapewniającym odpowiednie warunki sanitarne (sterylność zabiegu) przez wykwalifikowany personel. Jednym z częstszych powodów powikłań jest nieprzestrzeganie zasad aseptyki i niedostateczne przeszkolenie personelu wykonującego zabieg. Zwiększa to ryzyko infekcji, krwawienia, urazu tkanek miękkich w wyniku wysokiego ciśnienia.
5. Bezpośrednio po zabiegu należy unikać bezpośredniego kontaktu z brudną wodą (np. na basenie), konieczna jest także staranna higiena skóry po wykonaniu zabiegu ( płyn dezynfekujący).
6. Wskazane jest noszenie kolczyków z metali szlachetnych (złoto, srebro). Należy unikać kolczyków plastikowych, wykonanych z metali nieszlachetnych oraz tzw. wkrętków. 
7. Zalecana jest  regularna obserwacja miejsc po przekłuciu (zwłaszcza tylnej części płatka małżowiny usznej) oraz regularne, najlepiej codzienne, zdejmowanie kolczyków na noc. Ma to na celu niedopuszczenie do wrośnięcia tylnej części kolczyka w tkanki miękkie płatka małżowiny usznej.
8. W przypadku zaobserwowania zaczerwienia skóry, wysypki, lub innej zmiany skórnej w okolicy kolczyka, należy skontaktować się z lekarzem.
9. Odradza się przekłuwanie uszu osobom, u których w rodzinie wystąpiły przypadki blizn przerostowych albo keloidów.

Małgorzata Stokowska-Wojda

Wrocław, 20.05.2024 r. 
Informacja prasowa

Panie doktorze, ja tylko po receptę…
Niektórzy seniorzy muszą dwukrotnie pofatygować się do lekarza, by otrzymać receptę uprawniającą do bezpłatnych leków. Dzieje się tak, gdy specjalista nie ma uprawnień do wystawiania bezpłatnych recept z  kodem „S” dla seniorów 65 plus. Nadal takich możliwości nie mają lekarze przyjmujący prywatnie oraz psychiatrzy i lekarze w hospicjach pracujący na umowach z NFZ. Lekarze Porozumienia Zielonogórskiego  od dawna zwracają uwagę, że to duże utrudnienie dla pacjentów i angażowanie dwóch lekarzy do tej samej czynności.
Na początku uprawnienia do wystawiania recept, uprawniających do bezpłatnych leków otrzymali tylko lekarze POZ. To generowało dużo problemów, bo po konsultacji specjalistycznej czy hospitalizacji pacjenci byli  odsyłani do gabinetów POZ po receptę. Z czasem dopuszczono wystawianie recept „S” w poradniach specjalistycznych mających umowy z NFZ oraz w szpitalach. Nadal jednak pozostaje grupa lekarzy, którzy nie mają uprawnień do wystawiania seniorom recept na bezpłatne leki. 
– Zmiana w tym zakresie jest konieczna. Takie uprawnienia powinny być rozszerzone na wszystkich lekarzy wystawiających seniorom recepty – niezależnie od tego, gdzie są zatrudnieni i jaką mają specjalizację – mówi Wojciech Pacholicki, wiceprezes Porozumienia Zielonogórskiego. – Obecna sytuacja to kłopot dla pacjentów i niepotrzebne angażowanie dwóch lekarzy, do tej samej czynności. - Pacjent nie powinien ganiać od lekarza do lekarza tylko po to, by otrzymać receptę, a specjalista medycyny rodzinnej nie powinien powielać czynności wykonanej przez innego lekarza. Jeśli nasze postulaty zostaną uwzględnione, wszyscy na tym skorzystają – dodaje.

Wrocław, 9.05.2024 r.  Informacja prasowa

Program 40 PLUS tylko do końca czerwca 2024? Najwięcej stracą na tym pacjenci…
Założenie Programu 40 PLUS było bardzo proste, miał on odbudować zdrowie Polaków po pandemii. Wtedy wielu pacjentów nie wykonywało regularnie badań profilaktycznych, a niektórzy w ogóle ich unikali. Skutki takiego postępowania są tragiczne, do dziś nadal do gabinetów POZ trafiają pacjenci z zaawansowanymi chorobami oraz poważnie zaostrzonymi chorobami przewlekłymi.
Stąd program Profilaktyka 40 PLUS pakiet nieodpłatnych badań dla każdego, kto ukończył 40 lat.
W Polsce uprawnionych do tych badań jest ponad 23 mln osób. W ponad tysiącu poradni można je wykonywać. Średnio każda placówka ma ponad 2,5 tys. pacjentów w programie 40 PLUS. Do tej pory raz skorzystało z niego ponad 2,8 mln Polaków, a prawie 400 tys. na badania zgłosiło się po raz drugi.
Średnio w kraju pierwsze badania wykonało 12,2 proc. uprawnionych, ale są placówki, które mają ten wskaźnik na bardzo wysokim poziomie, nawet 78 proc. To procentuje.
– Korzyści dla pacjentów są ogromne. Wykryliśmy bardzo dużo chorych z nadciśnieniem, cukrzycą i dyslipidemią, którzy nigdy wcześniej nie pomyśleli o tym, by zrobić badania. Dzięki programowi 40 PLUS chorzy są wychwytywani na dużo wcześniejszym etapie. Na przykład, poprzez badanie kału na krew utajoną, poszerzone w razie potrzeby o kolonoskopię, możemy zwiększyć wykrywalność raka jelita grubego – mówi Wojciech Pacholicki. – Pacjentów łatwiej się leczy, lepsze i szybsze są efekty. Same zyski – wylicza Wojciech Pacholicki, wiceprezes Federacji Porozumienie Zielonogórskie. 
Potwierdzają to inni lekarze. Małgorzata Stokowska-Wojda, lekarka rodzinna z Łaszczowa podkreśla, że to korzyści dla wszystkich dla pacjenta, lekarza i systemu.  
– W Polsce nie ma systemowej edukacji zdrowotnej, a ten program daje szansę na rozmawianie z pacjentami o profilaktyce, uczenie ich zdrowego dbania o siebie – dodaje lekarka. – Program 40 PLUS daje możliwość wykrycia chorób w momencie, gdy nie dają one jeszcze objawów, gdy nie boli, nie dokucza za bardzo, ale już choroba atakuje i niszczy. Tak jest np. z cukrzycą. Mam wielu takich pacjentów, u których wykryto chorobę, gdy już była zaawansowana, z poważnymi powikłaniami.
A nic tak dużo nie kosztuje jak leczenie powikłań, np. stopy cukrzycowej czy niewydolności nerek, dializowania chorych.
– W programie 40 PLUS pacjenci są ważeni i mierzeni. To taki bilans pacjentów od 40 roku życia. Wykrywam wtedy dużo osób z nadwagą i otyłością zupełnie nieświadomych nie tylko swojej wagi, ale i zagrożeń z tego powodu – dodaje dr Agata Sławin, ekspertka Federacji Porozumienie Zielonogórskie.
Program wymaga od lekarzy i personelu poradni dodatkowej pracy. Wyniki badań pacjenta zlecone przez IKP w wyniku przeprowadzonej ankiety muszą być wnikliwie zinterpretowane. To wymaga dodatkowej wizyty u lekarza, ale eksperci mają nadzieję, że korzyści systemowe będą ogromne. Specjaliści medycyny rodzinnej podkreślają, że program znacząco poprawia dostępność do badań profilaktycznych dla pacjentów po czterdziestym roku życia.
– Za kilka lat zobaczymy to w systemie. Będzie mniej powikłań cukrzycy, mniej zawałów i udarów. Ale program musiałby być kontynuowany – dodaje Wojciech Pacholicki. – Można myśleć o zmianach, korektach, np. o dodaniu pakietu badań profilaktycznych w kierunku wczesnego wykrywania chorób nowotworowych. 
Eksperci podkreślają, że program 40 PLUS warto utrzymać, ale w żadnym wypadku nie warto wstrzymywać, zahamować programu profilaktycznego, który dopiero zaczyna dawać wymierne efekty.