Informacja prasowa 9.02.2024 r.

Czas nietypowych, groźnych infekcji
Choruje coraz więcej Polaków, a infekcje, które ich dotykają, są wyjątkowo długie i co najgorsza – nawracające. To dotyczy zarówno dorosłych, jak i dzieci. 
– W moim gabinecie ciągle spotykam się z rodzicami, którzy narzekają, że ich dzieci od jesieni non stop są chore. Jedna infekcja się kończy i po tygodniu jest już kolejna – mówi lek. Wojciech Pacholicki, wiceprezes Federacji Porozumienie Zielonogórskie. – Ten rok jest inny, bardzo trudny dla naszych pacjentów, którzy chorują wiele tygodni i ich stan zdrowia często nie poprawia się, albo jest to poprawa na krótko. Najgorsze, że są oni stałym źródłem zakażenia w rodzinie, w szkole czy miejscu pracy.
Takich głosów wśród specjalistów medycyny rodzinnej jest coraz więcej. Tak jest w całej Polsce, dlatego lekarze PZ podkreślają – cały czas musimy budować naszą odporność, by organizm mógł walczyć z infekcjami.
O tej porze roku zawsze było wiele zachorowań, ale to, jak one teraz przebiegają, zaskakuje nawet lekarzy z wieloletnim stażem. 
– To są wyjątkowo długotrwałe infekcje. Dzieci chorują przez 2-3 tygodnie, nie chodzą do szkoły lub idą na kilka dni, po czym znowu mają gorączkę, osłabienie, wysoką temperaturę i nawrót choroby – mówi dr Agata Sławin, lekarka rodzinna z Dolnego Śląska, ekspertka Federacji Porozumienie Zielonogórskie. 
Pomocne są testy diagnostyczne, które umożliwiają lekarzom szybko określić rodzaj infekcji, czy to grypa, Covid-19, czy RSV, czy trzeba leczyć objawowo, czy też podać lek celowany. Stosowanie testów przyczynia się także do ograniczenia stosowania antybiotyków. Należy jednak podkreślić, że wszystkie te infekcje mogą dotknąć zarówno dzieci jak i dorosłych.  Tylko z dorosłymi pacjentami jest gorzej – bo niedoleczeni wracają do pracy. Nie dają sobie czasu na odpoczynek, mimo że organizm jest osłabiony po przebytej chorobie. Efekt? Za chwilę znów są chorzy. 
– Po przebytej infekcji powinniśmy dać sobie trochę czasu na dojście do siebie. Warto trochę zwolnić, częściej odpoczywać – mówi lek. Małgorzata Stokowska-Wojda, ekspertka Federacji Porozumienie Zielonogórskie. 
Lekarze POZ nigdy wcześniej nie mieli tylu pacjentów z infekcjami i poważnymi chorobami np. z zatorowością płucną. Pojawia się u nas coraz więcej osób z objawami tej choroby, które wymagają pilnie dalszej pogłębionej diagnostyki. 
– Nie wiemy, dlaczego tak jest, łączymy to z Covidem. Większość naszych pacjentów przechorowała tę groźną infekcję, niektórzy bardzo ciężko – mówi dr Agata Sławin, lekarka rodzinna z Dolnego Śląska, ekspertka Federacji Porozumienie Zielonogórskie. 
Dlatego lekarze namawiają, by szczególnie dbać o siebie i wzmacniać swoją odporność. 
– Jest kilka podstawowych rad, o których często zapominamy. Trzeba się wysypiać. To jeden ze sposobów wzmacniających organizm przed infekcjami. Kolejny – dobre odżywianie i odpowiedni poziom witaminy D3. Także szczepienia są niezbędne – wylicza lek. Małgorzata Stokowska-Wojda. 
Lekarze przypominają też o strategii kokona – własną odpornością możemy budować odporność innych. Możemy dla najbliższych być bezpieczni. 
– Miałam małego pacjenta ze schyłkową niewydolnością nerek. Chłopiec przygotowywany był do przeszczepu. Dla jego bezpieczeństwa, przeciwko ospie wietrznej zaszczepiło się całe jego liczne rodzeństwo. Odporność chorego dziecka budowała cała rodzina, solidarnie – dodaje Stokowska-Wojda. 
Lekarze przypominają także, jak bardzo szkodzi nam stres, jak osłabia organizm i wywołuje choroby –choroby układu krążenia, autoimmunologiczne czy onkologiczne.  Ponieważ trudno na co dzień unikać stresu – musimy nauczyć się radzić sobie z nim. Poznać np. techniki relaksacyjne. Rewelacyjnym sposobem na stres jest ruch, aktywność fizyczna. 
– Każdy dobiera aktywność do swoich możliwości. Można jeździć na rowerze, łyżwach, można pływać. Nie każdy lubi i może biegać, ale spacerować owszem, jeszcze w miłym towarzystwie, w pięknym otoczeniu. Warto znaleźć coś dla siebie i zadbać o swoją odporność, szczególnie teraz – dodaje Małgorzata Stokowska – Wojda. 

Badania nad czynnikami sprawczymi chorób nowotworowych trwają od lat. Przełomem było stwierdzenie i udowodnienie roli zmian genetycznych zarówno w ryzyku zachorowania jak i wczesnego wykrycia nowotworu.
Wiadomo, że do rozwoju nowotworu dochodzi w sytuacji, gdy komórki tworzące guz nowotworowy „uniezależniają się” od mechanizmów regulujących organizmu. W wyniku tej niezależności dochodzi do braku kontroli nad dzieleniem się komórek nowotworowych, które nie reagują na mechanizmy hamujące, nie reagują one również na programowaną śmierć komórki. Komórki guza mają tendencję do tworzenia nowych naczyń krwionośnych, które odżywiają tkankę nowotworową, a stan zapalny rozwijający się wokół guza i brak podporządkowania się tkanki nowotworowej naturalnym mechanizmom odpornościowym organizmu sprzyja rozprzestrzenianiu się na tkanki sąsiadujące i tworzeniu przerzutów odległych. Proces nowotworowy jest sterowany genetycznie.
Zmiany funkcjonowania komórek prowadzące do rozwoju nowotworu są spowodowane modyfikacjami genetycznymi. Proces jest złożony i składają się nań liczne geny o różnej sile sprawczej. W związku z tym wyróżnia się:
1. Geny o kluczowym znaczeniu- (np.onkogeny, które są bezpośrednio czynnikiem sprawczym nowotworu genetycznie uwarunkowanego).
2. Geny o średnim i małym wpływie, które wpływają na indywidualne ryzyko zachorowania na nowotwór a także przebieg choroby nowotworowej. Są to np. geny kształtujące system odpornościowy organizmu, przebieg odczynu zapalnego, stan hormonalny, czy odpowiedź na leczenie onkologiczne. 
Wystąpienie choroby nowotworowej jest końcowym efektem „współuczestnictwa” wszystkich genów. 
Rozpoznanie u pacjenta dziedzicznego zespołu zwiększonego ryzyka zachorowania na chorobę nowotworową nie jest jednoznaczne ze zdiagnozowaniem nowotworu. Wskazuje tylko na większe ryzyko jego wystąpienia. Pacjenci z rozpoznanymi zespołami zwiększonego ryzyka zachorowania na chorobę nowotworowa powinni być objęci zindywidualizowaną opieką profilaktyczną zależną od stopnia ryzyka oraz rodzaju nowotworu. Profilaktyka obejmuje najczęściej:
1. Ustalenie indywidualnego planu badań profilaktycznych mających na celu wczesne wykrycie choroby. W niektórych przypadkach, kiedy guz jest trudny do nadzoru profilaktycznego (np. rak jajnika) profilaktyka obejmuje resekcję zdrowego narządu.
2. Stosowanie chemioprewencji, co oznacza profilaktyczne podawanie leków zmniejszających ryzyko nowotworu (np. w raku piersi). 
3. Poradnictwo genetyczne skierowane do rodziny osoby obciążonej ryzykiem choroby nowotworowej. Pozwala stwierdzić, czy podobne ryzyko dotyczy członków rodziny (np. dzieci).
Do najczęstszych uwarunkowanych genetycznie zespołów zwiększonego ryzyka chorób nowotworowych należą:
1. Dziedziczny rak piersi i/lub jajnika.
2. Niepolipowaty rak jelita grubego.
3. Rodzinna polipowatość jelit.
4. Siatkówczak.
5. Guz Wilmsa.
W badaniach nad nowotworami genetycznie uwarunkowanymi pokładano wielkie nadzieje. Jednak stanowią one tylko 15% zachorowań na choroby nowotworowe. Pozostałe 75% to tzw. nowotwory sporadyczne, w których nie możemy wskazać konkretnego genu odpowiedzialnego za zachorowanie.
Również w tych przypadkach badania genetyczne dają rewolucyjne rezultaty i dotyczą zależności epigenetycznych. Efekt genetyczny może być wynikiem trwałych „uszkodzeń”- mutacji genów (np. w przypadku raka piersi) albo zróżnicowanej ekspresji czyli siły działania poszczególnych genów. Epigenetyka jest nauką badającą mechanizmy zaangażowane w regulację siły oddziaływania genów. Niezwykle ważny jest fakt, że na trwałe uszkodzenie jakim jest mutacja genu nie mamy żadnego wpływu, ale na zmiany epigenetyczne możemy oddziaływać. Zaburzenia mechanizmów regulujących siłę działania genów, w tym czynniki środowiskowe ,mogą doprowadzić do zmian skutkujących wystąpieniem choroby. Dynamiczny rozwój epigenetyki w ostatnich czasach stworzył szanse przewidywania zmian w wybranych tkankach, a nawet komórkach. Toczą się zaawansowane badania nad możliwością odwracania zmian. Zmiany epigenetyczne jako potencjalnie odwracalne mogą być modyfikowane. Komórki narażone na zagrożenie mogą mieć przywrócona prawidłowe funkcjonowanie za pomocą właściwej diety, zmiany stylu życia czy zastosowania leku.
Największym sukcesem epigenetyki jest zastosowanie płynnej biopsji. W każdym płynie ustrojowym np. osoczu z próbki krwi można bardzo wcześnie wykryć obecność komórek nowotworowych. Jest to ujawnienie nie tylko nowotworu, który nie daje jeszcze żadnych objawów, ale jest na tyle mało zaawansowany, że nie daje się wykryć za pomocą standardowych metod diagnostycznych. Jak wiadomo, kluczową rolę w powodzeniu terapii nowotworu jest stan jego zaawansowania i moment wdrożenia leczenia. Epigenetyka pozwala na niezwykle wczesną diagnozę i maksymalizację szans na całkowite wyleczenie.

Małgorzata Stokowska-Wojda

UJAWNIONA ILUZJA KWASU MOCZOWEGO
Kwas moczowy występuje naturalnie w naszym organizmie i jest produktem przemiany puryn. Puryny to związki organiczne wchodzące w skład kwasów nukleinowych (DNA i RNA). Puryny są dostarczane z pokarmem, syntetyzowane przez nasz organizm, powstają też podczas rozpadu komórek. Metabolizowane do kwasu moczowego usuwane są przez nerki. 
Wysoki poziom kwasu moczowego we krwi jest przykry w skutkach. Przekroczenie granicy rozpuszczalności sprawia, że wytrąca się w formie kryształów. Kryształy odkładają się w obrębie stawów wywołując chorobę-dnę moczanową. Ta przykra dolegliwość daje napadowy bardzo silny ból i obrzęk stawu, najczęściej w obrębie stopy. W dawnych czasach uważana była za chorobę arystokratyczną i zwana podagrą. Cierpiał na nią między innymi Ludwik IV-Król Słońce. Oprócz napadów bólowych i okresów między nimi dna charakteryzuje się przewlekłym zapaleniem stawów, co prowadzi do nieodwracalnego ich uszkodzenia. Kryształy kwasu moczowego odkładają się również w innych tkankach i narządach.
Wiele osób ma podwyższony poziom kwasu moczowego, ale nie odczuwa żadnych objawów. Co piąta osoba z wysokim poziomem kwasu moczowego zapada na dnę moczanową. W związku z powyższym z punktu widzenia reumatologów nie jest celowe profilaktyczne leczenie osób z bezobjawowym nadmiarem kwasu moczowego.
Kolejnym dobrze znanym problemem jaki może stworzyć wzrost poziomu kwasu moczowego jest kamica nerkowa. Kwas moczowy jest wydalany przez nerki. Jeżeli jest go dużo, łatwo przekroczyć granicę rozpuszczalności w moczu. W takiej sytuacji wytrącają się złogi i osadzają w nerce. Często bywają przyczyną kolki nerkowej opisywanej jako jeden z najsilniejszych bólów, jakich człowiek może doświadczyć. 
Ostatnie badania wykazały, że iluzją jest jakoby wysoki poziom kwasu moczowego stwarzał kłopoty głównie reumatologom i urologom. Według najnowszych doniesień jest to istotny problem kardiologiczny. 
Wiadomo, że podwyższony poziom kwasy moczowego występuje w przebiegu:
1. Nadciśnienia tętniczego.
2. Choroby niedokrwiennej serca.
3. Udaru mózgu.
4. Migotania przedsionków.
5. Cukrzycy.
6. Zespołu metabolicznego( otyłość, zwiększony obwód talii, podwyższony poziom we krwi glukozy i cholesterolu).
Jednocześnie z obserwacji wynika, że wzrost poziomu kwasu moczowego we krwi zwiększa ryzyko zgonu z przyczyn kardiologicznych, wzrasta również ryzyko udaru mózgu i zawału mięśnia serca. Brak jest wiążących wytycznych potwierdzonych badaniem na dużej grupie osób, ale coraz częściej mówi się o leczeniu bezobjawowego wzrostu poziomu kwasu moczowego u osób z chorobami układu krążenia. 
Warto zatem wiedzieć skąd bierze się nadmiar kwasu moczowego i co można zrobić we własnym zakresie, żeby poprawić swoją sytuację. S
Wzrost poziomu kwasu moczowego występuje u 1 na 4 mężczyzn i u 1 na 5 kobiet i jest wynikiem:
1. Diety.
2. Upośledzonego wydalania przez nerki.
3. Zaburzonego wchłaniania w jelitach.
Do wzrostu poziomu kwasu moczowego predysponują niektóre choroby przewlekłe:
1. Ostra i przewlekła choroba nerek.
2. Choroby nowotworowe zwłaszcza układu krwiotwórczego, czy w przypadku rozpadu guza nowotworowego.
3.  Łuszczyca.
4. Choroby przebiegające z rozpadem komórek mięśniowych.
5. Hemodializa.
6. Przyjęcie leków lub substancji toksycznych (ołów, alkohol). Jeśli chodzi o leki warto zwrócić uwagę, na dobrze znaną aspirynę. 
7. Nadmierny wysiłek fizyczny.
Szacuje się, że ilość osób z podwyższonym poziomem kwasu moczowego w przyszłości będzie rosnąć. Jest to klasyczny problem cywilizacyjny. Wbrew pozorom wiele możemy zrobić dla własnego zdrowia sami. Profilaktyka dedykowana chorobom układu krążenia sprawdzi się również w odniesieniu do kwasu moczowego. Zadbanie o prawidłową masę ciała, ruch i zdrową dietę zmniejszy ryzyko kłopotów zdrowotnych.
Dieta w przypadku stwierdzonego nadmiaru kwasu moczowego wiąże się ograniczeniem produktów bogatych w puryny:
1. Czerwonego mięsa.
2. Ryb i owoców morza.
3. Alkoholu-głownie mocnych alkoholi i piwa.
4. Napojów gazowanych.
5. Produktów zawierających fruktozę-miód i niektóre owoce i warzywa. Wśród owoców są to przede wszystkim gruszki, winogrona, owoce suszone, a wśród warzyw:kapusta, dynia, brukselka, por, cebula, pomidory i warzywa strączkowe.

Małgorzata Stokowska-Wojda

25.01.2024 r.  Informacja prasowa

Zamieszanie z kartami zgonu
Miał być postęp elektroniczny, a zamiast tego mamy powrót do papierowej biurokracji. Miało być łatwiej, a okazuje się, że stało się znacznie trudniej. Karty zgonu, które miały być nowym standardem, okazują się być jedynie nowym drukiem, ale znanym problemem. Lekarze, którzy dotąd wypełniali jedynie sekcję medycznych przyczyn zgonu, teraz muszą zajmować się również dodatkowymi informacjami, które do tej pory należały do kompetencji urzędników Urzędu Stanu Cywilnego. Eksperci z Federacji Porozumienie Zielonogórskie zauważają z ironią, że tylko bogaty kraj, taki jak Polska może wykorzystywać lekarzy do czynności administracyjnych.
Jednak problem nie tkwi jedynie w przemieszaniu obowiązków. Nowe przepisy, obowiązujące od stycznia 2024 roku, narzucają lekarzom wypełnienie trzystronicowej karty zgonu, która do tej pory była zadaniem urzędników USC. Co gorsze, dane, które muszą być wpisane, nie mają związku ani z przyczyną zgonu, ani ze stanem zdrowia zmarłego.
Joanna Szeląg, ekspertka Federacji Porozumienie Zielonogórskie, podkreśla absurdalność nowych zasad: - Musimy wypytywać rodzinę w żałobie m.in. o wykształcenie zmarłego, stan cywilny, nazwisko rodowe, imiona rodziców, czas pobytu na terenie RP. Rodzina często nie zna wszystkich szczegółów. To jakiś absurd.
Dodatkowym problemem jest fakt, że lekarze nie są przygotowani do pełnienia roli służb administracyjnych. Małgorzata Stokowska-Wojda, specjalista medycyny rodzinnej z Porozumienia Zielonogórskiego, podkreśla: - To nie jest rola lekarza. Mamy zajmować się statystyką? Wpisujemy informacje nie związane ze zgonem. Kompletnie nie mamy, jak ich zweryfikować. Musimy polegać na tym, co sobie przypomni rodzina zmarłego.
Skutki tego zamieszania są już zauważalne. Tylko w pierwszej połowie stycznia urzędnicy odesłali 75 proc. kart nieprawidłowo wypełnionych lub  z brakami, co stanowi drastyczny wzrost w porównaniu z okresem poprzedzającym zmiany. Odesłanie dokumentów oznacza konieczność powrotu rodziny zmarłego do lekarza, co jest uciążliwe zarówno dla lekarzy, jak i dla samej rodziny.
Dr Agata Sławin, lekarz rodzinny z województwa dolnośląskiego, zauważa, że medycy muszą zmagać się z dodatkowym obciążeniem, ponieważ wpisywane dane muszą być podwójnie zatwierdzone - raz dla zarejestrowania zgonu i raz dla administracji cmentarza. To nie tylko strata czasu, ale także utrudnienie pracy lekarzy, którzy mogliby w tym czasie przyjąć innych pacjentów.
Jednak problem nie kończy się na biurokratycznych utrudnieniach. 
Joanna Szeląg, ekspertka Federacji Porozumienie Zielonogórskie, zauważa jeszcze jeden niepokojący aspekt nowych zasad: Wypełniamy kartę zgonu i taki dokument przekazujemy np. pracownikowi zakładu pogrzebowego. To dokument zawierający wiele informacji. Co stanie się, gdy ktoś zdąży to wykorzystać?
Takie rozwiązania stawiają pod znakiem zapytania sens wprowadzonych zmian i skutki, jakie mają dla osób związanych z procesem zgłaszania zgonów. Eksperci z Federacji Porozumienie Zielonogórskie apelują o rzetelne rozważenie nowych regulacji, zwracając uwagę na aspekty praktyczne oraz ochronę prywatności obywateli.

materiał: Federacja Porozumienie Zielonogórskie

O tym, że współcześni ludzie żyją dłużej niż poprzednie pokolenia wszyscy wiemy. Przy różnego rodzaju okazjach życzymy sobie nawzajem stu lat życia. Większość bajek kończy się zdaniem „I żyli długo i szczęśliwie”. Istotnie żyjemy długo, ale czy szczęśliwie?
Prognozy mówią, że w 2050 roku Polska będzie jednym z najstarszych społeczeństw w Europie. Pokutuje mit szczęśliwej starości. Liczą na to młodzi dla których starość jest pieśnią odległej przyszłości. Ci, którzy mają bliskich w podeszłym wieku łudzą się, że szczęśliwa starość jest ich udziałem. Fakty są inne i bardzo złożone.
Przywykliśmy traktować dzieci jako jednolitą grupę i podobnie postrzegamy seniorów. Jednak w każdej grupie ludzi bez względu na wiek panuje duże zróżnicowanie. Zwłaszcza wśród osób starszych. Co oznacza wiek 65+ ? Poza metryką nie wiele. Ludzie mają różne tempo starzenia się. Wiek biologiczny nie zawsze koresponduje z wiekiem kalendarzowym. Wśród dojrzałych rówieśników są tacy, którzy tańczą czy uczęszczają na zajęcia Uniwersytetu Trzeciego Wieku jak i wymagający opieki innej osoby z powodu deficytów sprawności ruchowej czy intelektualnej, a nierzadko niesprawności obejmującej zarówno ciało jak i mózg. 
Na komfort funkcjonowania osoby starszej bardzo duży wpływ mają warunki społeczne. Niezwykle ważne są warunki mieszkaniowe. Osoba starsza poruszająca się samodzielnie wymaga dostosowania pomieszczenia w taki sposób, by zapewniło jej bezpieczeństwo. Jednym z największych zagrożeń podeszłego wieku są upadki. Osoby starsze upadają bezwładnie, co powoduje zwiększone ryzyko złamań. To ryzyko podnosi zwiększona kruchość kości, w tym osteoporoza. Złamania kości udowej czy miednicy powstałe po upadku skutkują stałym unieruchomieniem w łóżku . Unieruchomienie prowadzi do skrócenia życia i znacznego pogorszenia jego komfortu. Niektóre kraje np. Niemcy mają rządowe programy zapobiegające upadkom u osób starszych polegające na dostosowaniu mieszkań do ich potrzeb. Poziom bezpieczeństwa seniora podczas poruszania się we własnym domu podnosi brak progów. O próg łatwo się potknąć, a ponadto utrudnia on poruszanie się osobie używającej balkonika czy kul. Podobnie niebezpieczne są zawijające się brzegi dywanów i chodników. W mieszkaniu osoby starszej nie powinno ich być, lub brzegi powinny być dokładnie przymocowane taśmą do podłogi, by nie można było o nie zaczepić. Oczywistym utrudnieniem są schody. Istnieją rozwiązania, które pozwalają rozwiązać i ten problem. Szczególnym miejscem jest łazienka. To miejsce w którym relatywnie często dochodzi do upadków. Zamocowanie uchwytów przy sedesie , wannie czy prysznicu ułatwi bezpieczne korzystanie z łazienki. Warto pomyśleć też o macie antypoślizgowej na dnie wanny czy prysznica. 
Jednym z najważniejszych czynników poprawiających komfort życia osoby starszej jest obecność opiekuna. Korzyści nie polegają tylko na tym, że opiekun odciąży seniora z obowiązków, którym ten nie jest w stanie podołać. Tym największym dobrem wynikającym z posiadania opiekuna jest brak samotności. Samotność jest najważniejszym i często nieuświadamianym czynnikiem ryzyka zespołu otępiennego. Wiele osób starszych mieszka samotnie. Ciągle rośnie ilość jednoosobowych gospodarstw. Organizowanie Domów Pobytu Dziennego dla seniorów pozwala im spotkać się, porozmawiać, pograć w szachy czy warcaby, wspólnie coś ugotować, a nawet potańczyć. Wieczorem każdy wraca do siebie, by spotkać się następnego dnia. Jest to niezwykle ważna profilaktyka otępienia prowadzącego do pełnej zależności od innych osób. Statystyka wykazuje, że rośnie ilość gospodarstw, w których przebywa co najmniej jedna osoba starsza niesamodzielna wymagająca stałej opieki. Tę opiekę zwykle sprawuje współmałżonek, który zwykle jest w równie zaawansowanym wieku.
Wiek biologiczny człowieka w dużej mierze zależy od wielochorobowości. Tak jak zużyciu podlegają maszyny, zużywają się ludzkie organy. Trudno znaleźć zdrowego seniora. Są schorzenia w bardzo różnym stopniu pogarszające komfort życia. 
Stereotyp głosi, że „gentelmeni nie rozmawiają o pieniądzach”, ale to w dużej mierze od warunków finansowych seniora zależy jego funkcjonowanie. Poczynając od właściwej diety, przez leki, potrzebny sprzęt ortopedyczny czy aparaty słuchowe, zabiegi rehabilitacyjne przez koszty dostosowania mieszkania, zapewnienie pomocy w cięższych pracach domowych. 
Problem jest poważny i niezwykle istotny. Szacuje się, że w Polsce w 2030 roku 30% gospodarstw domowych będzie prowadzonych przez osoby powyżej 65 roku życia. Trudno liczyć, że starość nas nie dopadnie. Jednak nie do wszystkich działań niezbędne są pieniądze. Warto rozejrzeć się dookoła. Może mamy bliskich w podeszłym wieku, a może samotną sąsiadkę. To co najcenniejszego można człowiekowi podarować to czas i uwaga. Podarujmy seniorom swój czas i uwagę. Może będziemy mogli liczyć na taki sam dar ze strony młodego człowieka, kiedy sami będziemy w wieku senioralnym. Wszak najskuteczniejszym sposobem wychowania jest przykład.

Małgorzata Stokowska-Wojda

Celiakia czyli choroba trzewna jest schorzeniem uwarunkowanym genetycznie polegającym na uszkodzeniu błony śluzowej jelita cienkiego. Choroba objawia się po obciążeniu przewodu pokarmowego glutenem- białkami zawartymi w ziarnach:
1.Pszenicy.
2. Żyta.
3.Jęczmienia.
Ryzyko choroby trzewnej zwiększa obecność jej u członków rodziny (obciążenie genetyczne). Częściej występuje u kobiet. Większe narażenie na celiakię stwierdzono u pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi- cukrzycą typu1, autoimmunologicznym zapaleniem wątroby, tarczycy czy łysieniem plackowatym, a także u osób z wrodzonymi genetycznymi defektami  jak w zespole Downa, Williamsa i Turnera.
Jedynym sposobem leczenia choroby jest całkowita eliminacja glutenu w diecie. Nawet niewielkie domieszki „zakazanych zbóż” mogą wywołać objawy choroby. 
Za produkt bezglutenowy uważa się żywność, która zawiera mniej niż 20mg/kg glutenu w końcowym produkcie sprzedawanym konsumentowi. 
Do produktów bezglutenowych należy:
1. Ryż.
2. Gryka.
3. Amarantus.
4. Quinoa-komosa ryżowa.
5. Teff-miłka abisyńska.
6. Proso.
7. Owies-bezglutenowy.
8. Kukurydza.
9. Sorgo.
10. Tapioka.
11. Rośliny strączkowe.
12. Warzywa.
13. Ziemniaki.
14. Owoce.
15. Mięso-w tym ryby i owoce morza.
16. Jaja.
17. Nabiał.
18. Nasiona i orzechy.
Uniknięcie nawet niewielkiej domieszki glutenu, która może zaszkodzić nie jest łatwe.
Warto skorzystać z kilku praktycznych wskazówek:
1. Najważniejszą zasadą jest czytanie etykiet produktów spożywczych. Osoby z celiakią nie powinny spożywać produktów, które na opakowaniu zawierają informację, że mogą zawierać gluten. Czasami informacja znajduje się w składzie produktu. Przy wymienionym składniku w nawiasie znajduje się zapis : „zawiera gluten”.
2. Pewnym oznakowaniem jest napis „produkt bezglutenowy”- zgodny z rozporządzeniem Komisji Unii Europejskiej.
3. Chorzy na celiakię nie powinni kupować pieczywa bezglutenowego w zwykłych piekarniach. Pewny skład zapewni specjalistyczna piekarnia bezglutenowa lub oznakowane pieczywo zapakowane hermetycznie.
4. Warto wiedzieć, że gluten może znajdować się w wielu produktach, których byśmy o to nie podejrzewali: w herbacie, kawach smakowych, przyprawach, mięsie garmażeryjnym, nawet w mąkach z ciecierzycy lub gryki.
5. Ryzyko stanowi stołowanie się w restauracji. Potrawy bezglutenowe przyrządzane przez restaurację, która nie jest bezglutenowa zawierają zawsze domieszkę glutenu wynikającą z używania tych samych desek i naczyń do wszystkich dań i stosowania przypraw zawierających gluten.
6. W celu uniknięcia zanieczyszczenia glutenem potraw przygotowywanych w warunkach domowych członek rodziny z celiakią powinien mieć w kuchni oddzielną szafkę na własne produkty spożywcze i własne przybory kuchenne (durszlak, toster, deska do krojenia itp.).
7. Wiele problemów rozwiązuje edukacja rodziny. Podczas wspólnych posiłków zupę można zagęścić bez użycia mąki pszennej, a ostrożność, by nie kruszyć pieczywa na talerz chorego domownika pozwala uniknąć niepotrzebnych kłopotów.
8. W diecie bezglutenowej powinno być proporcjonalnie więcej owsa, gryki, amarantusa, brązowego ryżu, komosy ryżowej, a mniej produktów z mąki kukurydzianej.
Dieta bezglutenowa jest niezbędna u osób chorych na celiakię, ale stała się modna i stosują ją osoby zdrowe w dbałości o swój organizm. 
Czy dieta bezglutenowa posiada same zalety?
Czy stosowanie jej przez osoby nie cierpiące na chorobę trzewną przyniesie im korzyści?
Problem jest skomplikowany. 
1. Badania naukowe wykazały, że w większości przypadków dieta bezglutenowa jest nieprawidłowo zbilansowanym sposobem żywienia.
2. Jak każde ograniczenie, eliminacja prowadzi do niedoborów. Dotyczy to zwłaszcza błonnika, witamin z grupy B, folianów, żelaza, cynku oraz wapnia. Obfite spożycie ryżu może skutkować nadmiarem zawartego w nim Arsenu. 
3. Niebagatelny jest też wpływ diety bezglutenowej na bakterie zasiedlające nasze jelita. Już po miesiącu stosowania zaobserwowano wzrost patologicznej mikroflory jelitowej i spadek mikroflory korzystnej. 
4. Dieta bezglutenowa zwykle zawiera produkty wysokoprzetworzone, z wysokim indeksem glikemicznym (podnoszące znacznie poziom glukozy we krwi) i niską zawartością błonnika. Stwierdzono, że często obfituje w cukry proste i nasycone kwasy tłuszczowe. Pieczywo bezglutenowe zawiera dwukrotnie więcej tłuszczu niż pieczywo zawierające gluten. Dodatkowo produkty bezglutenowe są mniej smaczne, co często powoduje zwiększone spożywanie słodkich i słonych przekąsek. Badanie wykazało, że wiele osób na diecie bezglutenowej ma skłonność do posiłków bogatotłuszczowych, z obfitym spożyciem słodyczy i słodkich kolorowych napojów, a jednocześnie zmniejszoną podażą owoców i warzyw.
5. Dieta bezglutenowa wiąże się z nadmierną kalorycznością posiłków, co prowadzi prostą drogą do nadwagi i otyłości. Nadmiar kilogramów skutkuje podwyższonymi wartościami ciśnienia krwi i poziomu glukozy- zespołu objawów nazywanych zespołem metabolicznym. Od zespołu metabolicznego dzieli nas krok od nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, choroby niedokrwiennej serca, zawału mięśnia serca, udaru mózgu i cukrzycy. 
Fakt, że dieta bezglutenowa jest w większości nadmiarowa kalorycznie nie oznacza, że nie da się jej prawidłowo zbilansować. Wymaga to od chorych na celiakię wiedzy i zdyscyplinowania. Jednak osoby, które unikają glutenu „na wszelki wypadek” w dbałości o swoje zdrowie lepiej, żeby skłoniły się w kierunku zdrowego „glutenowego” żywienia.

Małgorzata Stokowska-Wojda

Święta to pyszne jedzenie, inne niż na co dzień i w związku z tym bardzo kuszące. Święta to również zatrzymanie się w zwykłym biegu, więcej czasu spędzonego przy stole w rodzinnym gronie, nieśpieszna kawa ze świątecznym ciastem. Poświąteczne bóle brzucha, uczucie pełności wydają się być w pełni zasłużone. Dotyczą dorosłych, ale także dzieci. Dziecko nie jest miniaturą dorosłego człowieka, a jego organizm funkcjonuje w wielu obszarach inaczej. Złośliwi mówią, że małe dziecko jest głównie przewodem pokarmowym. Istotnie, ból brzucha u dziecka jest objawem zgłaszanym często i nie zawsze wymaga interwencji lekarskiej. Warto wiedzieć, kiedy można do dolegliwości zgłaszanych przez dziecko podejść ze spokojem, a kiedy objawy stanowią alarm i wymagają szybkiej reakcji. Bywa, że są one objawem chorób mających swą przyczynę w innych układach np. sepsy czy chorób metabolicznych. Czasami niezbędna jest interwencja chirurgiczna. Tym co pozwala odróżnić sytuację nagłą jest obecność tzw. objawów alarmowych. Objawy alarmowe sygnalizują zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka. Różnią się w zależności od wieku dziecka.
U niemowląt jednym z częstszych problemów jest ulewanie. Występuje u większości (67-87%) maluchów w wieku 2-4 miesięcy. Później intensywność objawów zmniejsza się i u dzieci w 12-tym miesiącu życia występuje jedynie u 4-8%. Jednak w tak powszechnym przypadku jak ulewanie mogą wystąpić objawy alarmowe sugerujące poważne problemy nie tylko ze strony układu pokarmowego, ale np. choroby neurologiczne, podejrzenie o mukowiscydozę czy alergię pokarmową.
Objawy alarmowe w przypadku wymiotów i ulewania:
1. Późny początek objawów (powyżej 6 miesiąca życia) lub narastające objawy powyżej 12-18 miesiąca życia.
2. Objawy ogólne (gorączka, ospałość, utrata masy ciała, drażliwość, zaburzenia w oddawaniu moczu).
3. Objawy neurologiczne (tętniące ciemiączko, drgawki, szybki przyrost obwodu głowy, małogłowie, wielkogłowie).
4. Objawy ze strony układu pokarmowego (uporczywe wymioty, wymioty w nocy, wymioty treścią żółciową albo krwistą, przewlekła biegunka, krwawienie z odbytu). 
Częstą przypadłością wieku niemowlęcego jest kolka niemowlęca. Objawia się napadami trudnego do ukojenia płaczu bez uchwytnej przyczyny. Napady płaczu ustępują samoistnie, by bez powodu powrócić. Przypadłość dotyczy dzieci poniżej 5 miesiąca życia, nie powoduje zaburzeń w rozwoju nie występują też objawy innych schorzeń. Jednak u ok. 5% maluchów występują objawy alarmowe, które najczęściej są efektem alergii pokarmowej na białko mleka krowiego.
Objawy alarmowe różnią się w zależności od wieku dziecka, ale zawsze czujność opiekunów powinny wzbudzić:
1. Wymioty-nawracające, nasilone, treścią żółciową, fusowatą lub krwistą.
2. Zaburzenia połykania lub ból przy połykaniu.
3. Brak łaknienia, płacz i niepokój podczas karmienia.
4. Ból brzucha po stronie prawej-pod prawym łukiem żebrowym i w prawym dole biodrowym. Pamiętać należy, że dziecko do 6 roku życia nie potrafi zlokalizować bólu brzucha. Odpowiadając na pytanie: „ Gdzie boli cię brzuszek?” pokaże pępek.
5. Biegunki-przewlekłe (powyżej 14 dni), nawracające, z domieszką krwi.
6. Żółtaczka (żółte zabarwienie skóry i białkówki oczu).
7. Dolegliwości występujące w nocy.
8. Upośledzenie rozwoju fizycznego- brak przyrostu lub zmniejszenie masy ciała. 
9. Objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego: drgawki, uwypuklone ciemiączko, zmniejszony lub zwiększony obwód głowy.
10. Objawy ze strony układu oddechowego- kaszel, chrypka, bezdechy.
Wystąpienie objawów alarmowych stwarza konieczność szybkiej interwencji. Brak objawów alarmowych daje możliwość bezpiecznego diagnozowania przyczyny zaburzeń. 

Małgorzata Stokowska-Wojda

Choć świat w koło niespokojny,

Wigilia to jest czas dogodny,

aby trochę wyhamować

i rodziną się zajmować.

Czas docenić to co mamy,

A nie to za czym biegamy.

Czasem możemy być w błędzie,

że lepsze jest to co będzie.

To jest także koniec roku

I na nowy rok widoku,

który aby był najlepszy

teraz, kiedy czas świąteczny,

życzę wszystkim. Wiele zdrowia,

Aby odpoczęła głowa,

Aby wyzwań co przed nami,

Co budowaliśmy latami,

Nikt nie popsuł, nie zawrócił.

W zamian cegiełkę dorzucił.

Aby w każdym z nas - człowieku

Była wola do uśmiechu.

By kłopoty omijały.

A problemy nie czepiały.

Za to dużo łask, radości

i na Święta pomyślności!

Radosnych Świąt Bożego Narodzenia oraz Szczęśliwego Nowego 2024 Roku

życzy 

Tomasz Zieliński

Prezes LZLR-P