Lekarze rodzinni Porozumienia Zielonogórskiego tradycyjnie radzą spędzać święta w taki sposób, by były jednocześnie przyjemnością i korzyścią dla zdrowia. I nie chodzi już tylko o przestrzeganie przed nadmiarem wysokokalorycznych i ciężkostrawnych potraw czy też zalecanie ruchu - o czym lekarze przypominają nieustannie, a nie tylko od święta. Niemniej ważne są aspekty emocjonalne, o których często zapominamy lub nie doceniamy ich wagi.

- Święta to czas, kiedy rodzina może po prostu ze sobą pobyć, porozmawiać, nacieszyć się sobą, zatrzymać się na chwilę, zwolnić tempo - mówi Małgorzata Stokowska-Wojda, lekarka Porozumienia Zielonogórskiego.  - To bezcenne momenty, których w codziennym pośpiechu i zabieganiu na ogół brakuje. Szczególnie starsze osoby często czują się samotne, nawet gdy mają rodzinę. Poświęćmy w okresie wielkanocnym więcej czasu i uwagi naszym rodzicom i dziadkom, zwłaszcza wówczas, gdy w dni powszednie zbyt często ich nie odwiedzamy.

Przy okazji świątecznych wizyt u seniorów warto także zwrócić uwagę na inne sprawy. Z doświadczenia lekarzy rodzinnych wynika, że starsi ludzie, którzy na ogół cierpią na wiele współistniejących schorzeń, nadużywają leków i suplementów diety. Często robią to nieświadomie, kierując się poradami sąsiadów, znajomych czy agresywnych (i czasem wprowadzających w błąd reklam). Wszelkie preparaty kupowane bez wskazań lekarza i bez recepty pozostają poza kontrolą. Warto zajrzeć do apteczek naszych dziadków, zabrać do utylizacji przeterminowane preparaty i przestrzec przed niepotrzebnym przyjmowaniem zbyt wielu tabletek.

- Nie kupujmy też seniorom suplementów w prezencie, jak to się często zdarza - przestrzega lekarka rodzinna. - Wiele osób robi tak w dobrej wierze, uważając że w ten sposób przyczynia się do poprawienia stanu zdrowia swoich bliskich. Tymczasem może to przynieść więcej szkody niż pożytku. Wbrew temu, co słyszymy w reklamach, nie istnieją cudowne preparaty na odporność, zachowanie dobrej pamięci, itp. Nie ma sensu też profilaktyczne zażywanie większości witamin oraz mikro- i makroelementów. Najpierw powinno się sprawdzić, czy mamy ich niedobory.

Wrocław, 24.03.2018 r.

Stanowisko Porozumienia Organizacji Lekarskich (POL) w sprawie wydawania przez ZUS druków zwolnień lekarskich

W związku z ograniczeniem wydawania druków ZUS ZLA do 3 - w  marcu, 2 - w kwietniu, 1 - w maju i czerwcu oraz całkowitym zakazem wydawania druków lekarzom, w  których  posiadaniu znajduje się więcej niż jeden niewykorzystany bloczek druków ZUS ZLA Porozumienie Organizacji Lekarskich wzywa prezes ZUS Gertrudę Uścińską do natychmiastowego wycofania zarządzenia wprowadzającego limity i ograniczenia w wydawaniu druków ZUZ ZLA.

Takie działania są szykaną w stosunku do lekarzy, ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i nie znajdują żadnego uzasadnienia w obowiązującym obecnie prawie.

Limity w wielu przypadkach stwarzają presję na lekarzy ograniczającą lub uniemożliwiającą prawidłowe orzekanie o stanie zdrowia pacjenta i zagrażają utrudnieniem uzyskania przez pacjenta świadczenia finansowego, warunkowanego przedstawieniem druku ZUS ZLA w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Reglamentacja druków zwolnień lekarskich przypomina czasy reglamentacji produktów w czasach słusznie minionych. 

Przy obecnym niedoborze lekarzy, absolutnie niezrozumiałe jest ograniczanie czasu poświęcanego na leczenie pacjentów.

Porozumienie Organizacji Lekarskich, które reprezentują:

Maciej Hamankiewicz

Prezydium Naczelnej Izby Lekarskiej

Jacek Krajewski, Marek Twardowski

Federacja Porozumienie Zielonogórskie

Piotr Watoła, Wojciech Sulka 

Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy

Maciej Dendura, Wojciech Osmański

Polska Federacja Pracodawców Prywatnych Ochrony Zdrowia 

Wrocław, 24.03.2018 r.

Stanowisko Porozumienia Organizacji Lekarskich (POL) w sprawie elektronicznych zwolnień lekarskich

1. Przedstawiciele środowiska lekarskiego zrzeszeni w POL stwierdzają, że termin obligatoryjnego wprowadzenia e-zwolnień od 1 lipca 2018 r. jest absolutnie niewykonalny.
2. POL wzywa Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej do podjęcia pilnej inicjatywy legislacyjnej w celu zmiany ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, w celu odroczenia terminu wprowadzenia e-zwolnień.
3. Wszystkie działania niezbędne do wypisywania elektronicznych zwolnień muszą być skoordynowane w czasie, po zapewnieniu niezawodnej infrastruktury teleinformatycznej i wprowadzone w uzgodnieniu ze środowiskiem lekarskim.
4. Wprowadzanie e-zwolnień powinno być procesem wieloletnim, pozwalającym uzyskać pełną sprawność: personelu oraz zwiększenia jego liczby, zabezpieczenia sprzętu i niezawodności systemu teleinformatycznego służącego temu celowi. Do tego czasu powinna obowiązywać równolegle forma papierowa i elektroniczna. 
5. Przedwczesne wprowadzenie zaproponowanych przez MRPiPS i ZUS rozwiązań spowoduje dezorganizację systemu świadczeń zdrowotnych, a przez to wydłużenie kolejek do lekarzy, w szczególności w POZ i AOS oraz spowoduje drastyczne ograniczenie dostępności dla pacjentów.

Porozumienie Organizacji Lekarskich, które reprezentują:

Maciej Hamankiewicz 

Prezydium Naczelnej Izby Lekarskiej

Jacek Krajewski, Marek Twardowski 

Federacja Porozumienie Zielonogórskie

Piotr Watoła, Wojciech Sulka 

Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy

Maciej Dendura, Wojciech Osmański 

Polska Federacja Pracodawców Prywatnych Ochrony Zdrowia

Według przyjętej ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z wprowadzeniem e-recepty, od stycznia 2020 r. lekarze będą mogli wystawiać recepty tylko w formie elektronicznej. Zdaniem Porozumienia Zielonogórskiego, tak rewolucyjna zmiana wprowadzana jest zbyt szybko.

- Potrzeba więcej czasu na dostosowanie się do nowych przepisów – uważa Tomasz Zieliński, ekspert Porozumienia Zielonogórskiego. – Według naszych szacunków, blisko połowa gabinetów nie ma dostępu do odpowiedniego oprogramowania. Takie rozwiązanie może też być trudne do przyjęcia dla wielu pacjentów, przede wszystkich osób starszych, które mogą sobie z tym nie poradzić.

Porozumienie Zielonogórskie jest zdania, że wystawianie e-recept powinno w pierwszej fazie być fakultatywne, a nie obowiązkowe. Powinno się także poczekać na wyniki pilotażu, który w połowie lutego ruszył w Siedlcach i Skierniewicach. Ministerstwo Zdrowia informuje, że pierwsze recepty elektroniczne w tych miastach mają być wystawiane od maja b.r. Według Porozumienia Zielonogórskiego rzetelna ocena tego pilotażu pozwoli zdiagnozować słabe strony nowego prawa i je wyeliminować, zanim obowiązek wejdzie w życie.

Według resortu zdrowia elektroniczne recepty ograniczą liczbę wizyt u lekarzy, a przez to skrócą kolejki. Jednocześnie nowe przepisy przewidują, że bez badania pacjenta lekarzowi wolno będzie wystawić jedynie receptę niezbędną do kontynuacji leczenia. Ustawa wprowadza  możliwość badania za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. Problem w tym, że przy obecnym poziomie informatyzacji będzie to dostępne w bardzo ograniczonym zakresie.

Rząd wprowadził bezpłatne niektóre leki dla osób powyżej 75. r. życia, co pozwoliło  wielu emerytom nie tylko na oszczędności, ale w ogóle umożliwiło leczenie. Można pójść jeszcze krok dalej - zafundować starszym osobom refundowane przez państwo szczepienia przeciwko grypie, która w tej grupie wiekowej jest szczególnie niebezpieczna.

- Według danych PZH, zgony z powodu grypy i jej powikłań najczęściej dotyczą osób starszych - podkreśla prezes Porozumienia Zielonogórskiego Jacek Krajewski. - Poza dziećmi, to także grupa najczęściej hospitalizowana z tej przyczyny, bo choroba ma  u nich na ogół cięższy przebieg, a powikłania są groźniejsze. Jednocześnie bardzo niewiele osób w tym wieku dobrowolnie się szczepi przeciwko tej chorobie. Dla wielu z nich barierą jest koszt szczepionki. Lekarze rodzinni Porozumienia Zielonogórskiego zachęcają pacjentów przed sezonem grypowym i w jego trakcie do szczepień, ale właśnie najczęściej od starszych osób słyszą, że ich nie stać na taki wydatek.

Prezes Porozumienia Zielonogórskiego uważa, że szczepienia dla seniorów powinny być bezpłatne, tym bardziej że znajdują się oni wśród osób, wobec których PZH zaleca taką formę profilaktyki. PZH w zaleceniach podkreśla, że szczególnie po 65 r.ż. znacznie zwiększa się liczba osób należących do grup wysokiego ryzyka. Nie chodzi zresztą tylko o kategorię wiekową: zalecenie szczepienia dotyczy też m.in.  pacjentów  z przewlekłymi chorobami układu krążenia i układu oddechowego czy pensjonariuszy domów opieki i innych placówek dla osób przewlekle chorych. A to przecież też w większości ludzie starsi.

- Najlepiej byłoby bezpłatnie zaszczepić przeciwko grypie wszystkich seniorów, ale to oczywiście nie jest realne - dodaje Jacek Krajewski. -  Wydaje się jednak, że przyjęcie kryterium wiekowego analogicznego do bezpłatnych leków, czyli 75+, jest możliwe do udźwignięcia przez budżet. Na pewno zaś pozwoliłoby zwiększyć w sposób istotny odsetek szczepień w tej grupie wiekowej, co znacznie pozwoliłoby poprawić bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów.

16 marca br. w Poznaniu rozpoczyna się trzydniowy kongres Top Medical Trends 2018. Wśród otwierających to wydarzenie znajdzie się prezes Porozumienia Zielonogórskiego Jacek Krajewski. To kolejny dowód na to, że nasza Federacja jest wszędzie tam, gdzie toczy się ważna debata o systemie ochrony zdrowia, a jej głos  na stałe jest obecny i liczący się z przestrzeni publicznej.

Top Medical Trends organizowany jest już po raz dwunasty przez prestiżowe wydawnictwo medyczne Termedia, które w tym roku obchodzi jubileusz 25-lecia działalności.  Kongres adresowany jest przede wszystkim do  lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, ale też pediatrów, internistów i specjalistów pracujących w szpitalach. Podczas kongresu przedstawiane są najnowsze standardy postępowania i wytyczne niemal wszystkich dziedzin medycyny. W gronie wykładowców znajduje się ponad stu uznanych ekspertów, konsultantów krajowych, prezesów towarzystw naukowych. Jak zapewniają organizatorzy: „Sięgamy po wybitne autorytety, ale dokonując wyboru słuchamy opinii uczestników. Zapraszamy tych wykładowców, którzy mają także szczególny dar dydaktyczny”.

Top Medical Trends stawia na praktyczne ujęcie problemów zdrowotnych. W programie tegorocznej edycji nie brakuje problematyki, z jaką lekarz POZ styka się w swoim gabinecie na co dzień. Zgodnie z tradycją podczas inauguracji kongresu, którą zostanie także wręczona po raz piąty nagroda im. prof. Andrzeja Steciwki, współtwórcy medycyny rodzinnej w Polsce. Prof. Steciwko był także współorganizatorem Top Medical Trends. Nagroda jego imienia przyznawana jest za szczególne osiągnięcia w edukacji lekarzy POZ.

Poza udziałem w otwarciu kongresu, prezes Jacek Krajewski poprowadzi też panele na temat hematologii i nefrologii. W kongresie uczestniczyć będzie także ekspert Porozumienia Zielonogórskiego Joanna Szeląg, która m.in. poprowadzi panel  dotyczący chorób rzadkich, ortopedii, pulmonologii i alergologii.

Cywilizacja niesie nie tylko nowe technologie, ale również wzrastającą ilość osób z nadwagą, cukrzycą typu 2 i chorobami układu krążenia. W Polsce na cukrzycę choruje ok. 3 mln osób.

Dla coraz większej rzeszy ludzi dieta jest bardzo ważną formą leczenia. Dotyczy to zwłaszcza eliminacji cukru czyli sacharozy. Sacharoza jest wysokokaloryczna, gwałtownie podnosi poziom glukozy we krwi, co jest bardzo istotne u chorych na cukrzycę. Najprostszym rozwiązaniem jest wyrzec się słodyczy. Ale czy dla wszystkich jest to równie proste? Wśród cukrzyków są również łasuchy, dla których życie traci barwy, jeżeli zjedzenie ciasteczka lub budyniu, nawet raz na jakiś czas, jest absolutnie zakazane.

Pozostaje pytanie:

Czy jest alternatywa ?

Jeżeli tak, to czy ta alternatywa jest bezpieczna?

Jak się okazuje odpowiedzi na te pytania dla wielu osób są trudne. Badanie przeprowadzone na chorych na cukrzycę wykazało, że ok. 40% badanych cukrzyków nie kupuje i nie stosuje produktów zawierających słodziki, uważając je za szkodliwe dla zdrowia.

Czy obawy są słuszne?

Udzielanie odpowiedzi warto zacząć od systematyki substancji słodzących.

NATURALNE SUBSTANCE SŁODZĄCE:

1.      Sacharoza (czyli cukier).

2.      Miód.

3.      Koncentraty soków.

4.      Melasa.

5.      Syrop klonowy.

6.      Nektar z agawy.

7.      Syrop skrobiowy.

8.      Fruktoza.

Sacharoza ma wysoką wartość energetyczną-4 kcal/g i znacznie podnosi poziom glukozy we krwi. Czyni to ją zakazaną w otyłości i cukrzycy. Powszechnie funkcjonuje mit o zdrowym miodzie, którym można zastąpić niezdrową sacharozę. Miód istotnie zawiera wiele składników odżywczych i ma właściwości antybakteryjne, ale swój słodki smak zawdzięcza dużej zawartości cukrów prostych, ponadto jest jednym z najwyżej kalorycznych produktów. Mimo licznych walorów nie powinien występować w diecie chorych na cukrzycę czy walczących z nadwagą, podobnie jak inne naturalne soki i syropy. Na specjalne miejsce zasługuje fruktoza zwana również cukrem owocowym. Często niesłusznie uważana za świetne rozwiązanie dla diabetyków. Jest ona o 1/3 słodsza od glukozy i daje czterokrotnie niższy wzrost glukozy we krwi niż taka sama ilość spożytej glukozy. A jednak…Nadmierne spożywanie fruktozy prowadzi do poważnych zaburzeń: wzrostu poziomu trójglicerydów, frakcji „złego” cholesterolu (co zwiększa szanse na miażdżycę) oraz stłuszczenia wątroby. Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego jej stosowanie nie jest zalecane cukrzycy.

SZTUCZNE SŁODZIKI:

1. Sacharyna.

2. Aspartam.

3. Acesulfam K.

4. Sukraloza.

5.Neotam.

6. Cyklaminian.

Ta grupa substancji słodzących budzi najwięcej kontrowersji. Są one prawie bezkaloryczne. Zdawać by się mogło, że przez to idealne, bo nie powodują wzrostu glukozy we krwi i przybierania na wadze. Przyjemność bez przykrych konsekwencji. Jednak za sztucznymi słodzikami podąża mit wzrostu zagrożenia chorobami nowotworowymi. Aspartam bywa podejrzanym o wzrost występowania guzów mózgu, chłoniaków i białaczek. Szeroko zakrojone badania uwolniły aspartam od bezpodstawnych podejrzeń uznając za absolutnie bezpieczny dla ludzi. Nie stwierdzono działania sprzyjającego nowotworom, aspartam nie wpływa też na funkcje poznawcze, nie wywiera działania na mózg i układ nerwowy.

Stosowanie sztucznych substancji słodzących zostało dopuszczone na terenie Unii Europejskiej. Dla bezpieczeństwa, dla każdej z tych substancji ustalono wartość dopuszczalnego dziennego pobrania (ADI). Jest to ilość, której spożycie w ciągu doby na pewno nie wywoła szkodliwych konsekwencji. Jednostką ADI jest mg/kg mc/d (czyli ilość słodzika w miligramach/kilogram masy ciała/dobę). Skutki przekroczenia ADI nie zostały zbadane.

Warto znać ADI dla najczęściej używanych słodzików:

1.Sacharyna – 0-5 mg/kg mc/d

2.Aspartam - 0-40 mg/kg mc /d

3.Acetosulfam - K - 0-15 mg/kg mc/d

4. Cyklaminian - 0-7 mg/kg mc/d

Osoby z nadwagą używają słodzików czasowo, w ramach diety mającej na celu redukcję masy ciała z założeniem powrotu do „naturalnych słodyczy” po zakończeniu kuracji. Słodki smak wywoływany przez sztuczne zamienniki jest intensywniejszy niż ten, który daje cukier. Sytuacja ta powoduje przyzwyczajenie się do wyrazistego smaku i po zaprzestaniu stosowania diety spożywania większych ilości cukru dla osiągnięcia tej samej słodyczy.

PÓŁSYNTETYCZNE SUBSTANCJE SŁODZĄCE (POLIOLE):

1. Ksylitol.

2. Erytrytol.

3. Sorbitol.

4. Mannitol.

5. Maltitol.

6. Laktitol.

7. Uwodorniony hydrolizat skrobi.

Poliole nie powodują gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Jako całkowicie bezpieczne nie mają również określonej dawki dziennego dopuszczalnego pobrania. Ich metabolizm, w odróżnieniu od cukru, nie wiąże się z powstawaniem kwasów niszczących szkliwo. Słodzone ksylitolem gumy do żucia zapobiegają próchnicy.

Czy są to zatem słodziki idealne?

Poliole mają kaloryczność niższą niż cukier – 2,4 kcal/g, ale ich spożycie nie jest obojętne dla naszej wagi. Wprawdzie są to substancje niewchłaniające się z jelita do krwi, ale nadmierne spożycie sorbitolu lub ksylitolu może spowodować uczucie wzdęcia, niestrawność i biegunkę. Jednorazowa dawka w ilości 25-35 g da efekt przeczyszczający. Całkowicie pozbawionym nieprzyjemnych działań gastrycznych jest erytrytol.

STEWIA

Zyskuje coraz więcej zwolenników. Pochodzi z Paragwaju. Jest rośliną, czyli zupełnie naturalna, a mimo to,klasyfikuje się ją w grupie NOWYCH SUBSTANCJI SŁODZĄCYCH.

Liście stewii mają charakterystyczny słodki smak. Zawarte w niej substancje słodzące dobrze rozpuszczają się w wodzie, mają zero kalorii, są 200 razy bardziej słodkie niż cukier. Są oporne na temperaturę 200⁰C, w związku z czym świetnie nadają się do gotowania i pieczenia.

Słodycz idealna nie istnieje. By słodzika użyć zgodnie z przeznaczeniem warto sprawdzić na opakowaniu, czy nadaje się do gotowania i pieczenia, czy tylko do zimnych deserów. Sprawdzając skład kupowanych produktów i opierając się na informacjach wynikających z badań naukowych łatwiej uniknąć błędu. Jednak z uwagi na niedostateczne przebadanie, odradza się kobietom w ciąży i karmiącym używanie zarówno sztucznych słodzików, półsyntetycznych jak i stewii.

Małgorzata Stokowska-Wojda

Lubelski Związek Lekarzy Rodzinnych - Pracodawców zaprasza lekarzy oraz pielęgniarki i położne POZ na organizowaną przez Prezydenta Miasta Lublin konferencję „Nowe oblicza profilaktyki”. Konferencja odbędzie się w dniu 3 marca 2018r. w hotelu Hampton by Hilton Lublin Aleja Kompozytorów Polskich 1.

Program

Choroba zimnych aglutynin należy do grupy rzadkich niedokrwistości. Jej mechanizm polega na produkowaniu przez organizm ludzki przeciwciał skierowanych przeciwko własnym krwinkom czerwonym. Przeciwciała (aglutyniny) powodują uszkodzenie krwinki czerwonej, jej rozpad (hemolizę) i w konsekwencji niedokrwistość.

Istotą choroby zimnych aglutynin jest fakt, że patologiczne przeciwciała uaktywniają się podczas ochłodzenia organizmu. Większość z nich w temperaturze 28-31⁰C, ale niektóre już w temperaturze 37⁰C. Nieosłonięte podczas chłodnego dnia uszy mają temperaturę niższą niż reszta ciała, co może wywołać aktywację aglutynin. Dla ciężkości przebiegu choroby znacznie większe znaczenie ma temperatura w jakiej uaktywniają się przeciwciała, niż to jak jest ich dużo. Im wyższa temperatura aktywacji przeciwciał, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia objawów uszkodzenia krwinek czerwonych.

Duży problem u osób z chorobą zimnych aglutynin stanowi wykonanie zwykłej morfologii krwi. Próbka krwi do wykonania badania musi być przechowywana w stałej temperaturze 37-38⁰C, ponieważ obniżenie temperatury powoduje aktywację przeciwciał w probówce i nieprawidłowe wyniki dotyczące wskaźników z zakresu krwinek czerwonych.

Przebieg tej rzadkiej choroby jest bardzo zróżnicowany- od bezobjawowego (z zaznaczonymi jedynie niewielkimi odchyleniami w badaniach laboratoryjnych) do bardzo poważnego, zagrażającego życiu.

Podstępna natura choroby zimnych aglutynin, niespecyficzne objawy i rzadkie występowanie sprawia, że czas od pojawienia się pierwszych objawów do rozpoznania jest długi i wynosi ok. 3 lat.

Najbardziej charakterystycznym objawem jest sezonowość. W ciepłych miesiącach pacjenci nie mają dolegliwości. Problemy zaczynają pojawiać się wraz z ochłodzeniem.

Najczęstszym objawem jest umiarkowana niedokrwistość, która manifestuje się:

- osłabieniem

- przewlekłym zmęczeniem

- bladością skóry

- brakiem apetytu

- zawrotami i bólami głowy

- łatwym męczeniem się

- dusznością podczas wysiłku

Stopień nasilenia dolegliwości zależy od stopnia niedokrwistości.

Większość osób z chorobą zimnych aglutynin nie wymaga leczenia. Wystarcza postępowanie niefarmakologiczne:

- Pierwszym zaleceniem jest utrzymywanie jak najbardziej zbliżonej do 37⁰C temperatury skóry.

- Należy unikać ochłodzenia zwłaszcza najbardziej narażonych części ciała: głowy, twarzy, uszu, nosa, palców rąk i stóp. Chłodny wiatr, temperatura powietrza 10-15⁰C, czy spanie bez przykrycia w temperaturze 21⁰C mogą wywołać objawy. Noszenie ciepłej odzieży, przeprowadzenie się do cieplejszej strefy klimatycznej może złagodzić przebieg choroby. Jednak ciężka postać choroby zimnych aglutynin występuje nawet o pacjentów w strefach subtropikalnych.

- Ważna jest dieta bogata w kwas foliowy z dużą zawartością owoców i warzyw.

- Aktywność fizyczna powinna być mniej intensywna niż u osób zdrowych, zwłaszcza jeżeli mają miejsce objawy niedokrwistości. Szczególnie ryzykowne jest uprawianie joggingu, zwłaszcza przy chłodnym wietrze.

Niektóre osoby wymagają leczenia. W terapii używa się leków immunosupresyjnych i chemioterapii. Pacjenci mają przetaczane koncentraty krwinek czerwonych. Szczególny problem stanowią groźne powikłania choroby zimnych aglutynin, postępowanie z ciężarnymi cierpiącymi na tą chorobę, czy osobami wymagającymi zabiegów np. kardiochirurgicznych w obniżonej temperaturze.

Jak każda choroba rzadka, choroba zimnych aglutynin jest trudna do badania z uwagi na szczupłość materiału (osób, które mogą być poddane obserwacjom). Dotychczas przeprowadzone badania naukowe obejmują grupy kilkunastu, bardzo rzadko kilkudziesięciu pacjentów.

Małgorzata Stokowska-Wojda