Wegetarianizm jest stylem życia polegającym na wykluczeniu z diety mięsa. Rozwinął się w Indiach w II tysiącleciu przed naszą erą i miał charakter czysto religijny. Do Europy dotarł w VI wieku. Od tego czasu stosowany jest przez wielu ludzi z bardzo różnych pobudek: etycznych, zdrowotnych, ekologicznych czy ekonomicznych. Pierwszym znanym wegetarianinem z powodów etycznych był Leonardo da Vinci.

 O ile z przyczynami etycznymi czy ekonomicznymi trudno dyskutować, o tyle skutki zdrowotne spożycia mięsa można wymiernie zbadać.

Czy wiemy jaka jest zależność między spożyciem mięsa a długością naszego życia?

W Stanach Zjednoczonych przeprowadzono takie badanie. Wzięło w nim udział ponad 500 tysięcy Amerykanów w wieku 50-71 lat z 6 stanów i 2 obszarów metropolitalnych.

Osoby badane podzielono na grupy:

I- spożywających duże ilości czerwonego mięsa

II- spożywających duże ilości białego mięsa (drób i ryby)

III- grupę kontrolną, czyli osoby spożywające bardzo małe ilości zarówno czerwonego jak i białego mięsa

Obserwacje trwały ponad 15 lat, a ich przedmiotem było związane ze spożyciem mięsa zwiększenie ryzyka zgonu z powodu:

- zgon z jakiejkolwiek przyczyny

- zgon z powodu nowotworu złośliwego

- zgon z powodu chorób serca

- zgon z powodu chorób układu oddechowego

- zgon z powodu udaru mózgu

- zgon z powodu cukrzycy

- zgon z powodu choroby zakaźnej

- zgon z powodu choroby Alzheimera

- zgon z powodu chorób nerek

- zgon z powodu chorób wątroby

Badanie jednoznacznie wykazało, że osoby, które spożywają czerwone mięso (zarówno przetworzone jak i nieprzetworzone), mają zwiększone ryzyko zgonu z powodu wszystkich badanych przyczyn z wyjątkiem choroby Alzheimera. 

Osoby, które spożywają białe mięso, mają zmniejszone ryzyko zgonu ze wszystkich badanych przyczyn, również z powodu choroby Alzheimera.

Badaniu poddano tylko skutki spożywania mięsa, ale stwierdzono, że osoby preferujące mięso czerwone spożywają bardziej kaloryczne posiłki z mniejszą zawartością owoców i warzyw, piją też więcej alkoholu. Osoby te w znacznym odsetku palą tytoń i wykazują ograniczoną aktywność fizyczną. W związku z tym, częściej stwierdza się u nich otyłość i cukrzycę.

Z powyższego wynika, że recepta na przedłużenie życia wydaje się być bardziej skomplikowana niż jedynie ograniczenie spożycia czerwonego mięsa i obejmuje szeroko pojęty zdrowy tryb życia w skład którego wchodzi więcej czynników niż dieta.

Małgorzata Stokowska-Wojda

Uważamy, że od wielu chorób powszechnie znanych jako egzotyczne jesteśmy wolni, a jeżeli mogą nam zagrozić, to jedynie z powodu napływu emigrantów, którzy oprócz odmienności kulturowych przywożą nieznane drobnoustroje jak choćby legionellę wywołującą chorobę o nazwie legionelloza.

Życie jednak weryfikuje poglądy.

Ostatniej jesieni zanotowano w Polsce 18 przypadków legionellozy, w tym jeden śmiertelny. 17 przypadków podejrzanych o legionellozę nie zostało potwierdzonych. W Norwegii w maju zmarło z powodu legionellozy 8 osób, a według Światowej Organizacji Zdrowia ofiar śmiertelnych jest od 20 do 100 tysięcy rocznie.

Skąd wzięła się legionelloza?

W lipcu 1976 roku w jednym z hoteli w Filadelfii odbywał się zjazd kombatantów Legionu Amerykańskiego - weteranów II wojny światowej. W wyniku infekcji układu oddechowego zmarło 29 osób spośród uczestników zjazdu i 5 osób z obsługi hotelowej. Wtedy po raz pierwszy zidentyfikowano i nazwano czynnik sprawczy: legionellę.

Czym jest legionella?

Legionella jest bakterią. Stwierdzono 45 gatunków legionelli.

Jak zarazić się legionellą?

Źródłem zakażenia jest woda. Najczęściej zakażenie odbywa się na drodze wdychania aerozolu wodnego, rzadziej podczas zachłyśnięcia się wodą, w której znajdują się bakterie.

Jak objawia się legionelloza?

Legionelloza zwykle przyjmuje postać płucną, ale może też przybrać postać pozapłucną.

Legionelloza układu oddechowego może mieć lekką postać zwaną gorączką Pontiac lub ciężką zwaną chorobą legionistów.

Gorączka Pontiac jest infekcją grypopodobną. Od zakażenia do pierwszych objawów mija od 5 godzin do 3 dni. Objawy podobne jak w wielu wirusowych infekcjach grypopodobnych: osłabienie, zmęczenie, gorączka, często dreszcze, bóle głowy, bóle mięśni, bóle stawów, suchy kaszel. Czasami występuje utrudnienie oddychania, nawet duszność. Rzadko: biegunka, nudności i wymioty. Choroba trwa 2-5 dni i nie stanowi poważnego zagrożenia dla życia.

Choroba legionistów jest również wywoływana przez legionellę i przybiera postać zapalenia płuc. Wykluwa się przez 5-10 dni od kontaktu z bakterią, ale bywają przypadki, że objawy wystąpią dopiero po 21 dniach od zakażenia. W obrazie choroby dominuje znaczne osłabienie, wysoka gorączka z dreszczami, bóle głowy, mięśni, suchy kaszel, czasami ma miejsce odkrztuszanie krwistej wydzieliny, ból w klatce piersiowej, zaburzenia oddychania, często występuje duszność, niewydolność nerek. U 25-50% pacjentów pojawia się biegunka, u 10-30% wymioty, u połowy zaburzenia przytomności od splątania po omamy. Choroba trwa kilka tygodni. Śmiertelność w chorobie legionistów wynosi od 40 do 80% i zależy od stanu pacjenta, jego odporności i współistniejących chorób przewlekłych.

Oprócz płucnej postaci legionellozy istnieje jej postać pozapłucna. Jest ona rzadka i nie wywołuje objawów ze strony układu oddechowego, a objawy ze strony zakażenia innych narządów: zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie błon surowiczych, uszkodzenie wątroby i nerek. Jest obarczona bardzo wysoką śmiertelnością.

Kto jest szczególnie narażony na ciężki przebieg legionellozy? 

Czynnikiem ryzyka ciężkiego przebiegu legionellozy jest palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, niezdrowy tryb życia, wiek powyżej 40 lat, współistniejąca cukrzyca, choroby serca i niedobory odpornościowe. Jednak u ok. 10-40% zdrowych osób stwierdzono przeciwciała przeciwko legionelli. Osoby te miały kontakt z bakterią, ale ich organizm obronił się i nie zachorowały.

Gdzie najłatwiej zarazić się legionellozą?

Ryzyko zachorowania wzrasta z podróżowaniem. Źródłem zarażenia jest woda. Zwłaszcza niewydolne i źle oczyszczane systemy zimnej i ciepłej wody, źródła termalne, jacuzzi, centra handlowe, hotele, restauracje, ośrodki rekreacyjne, kluby sportowe, zaniedbane systemy wodne np. baseny.

Jak uchronić się przed zachorowaniem? 

Dbałość o zdrowy tryb życia, rozsądek w używaniu trunków, rezygnacja z palenia wzmacniając nasz organizm stwarzają mu większe szanse na obronę przed chorobą w wyniku kontaktu z legionellą. Warto też podczas urlopu korzystać z miejsc o sprawdzonym bezpieczeństwie w zakresie instalacji wodnej. Najczęstszym bowiem miejscem, które może nam przysporzyć niechcianych atrakcji urlopowych jest prysznic.

Małgorzata Stokowska-Wojda 

Szczegóły po zalogowaniu się do części członkowskiej.

Niepełnosprawność nie jest łatwa do zdefiniowania. Wyróżnia się dwa aspekty niepełnosprawności: medyczny i środowiskowy. Niepełnosprawność pod względem medycznym jest konsekwencją choroby albo urazu. Niepełnosprawność pod względem środowiskowym wiąże się z niemożliwością wypełniania ról społecznych nie tylko na skutek choroby lub uszkodzenia ale też ograniczeń wynikających z barier architektonicznych, komunikacyjnych, trudności w dostępie do edukacji czy sportu. Osoba z niepełnosprawnością może w konsekwencji mieć poczucie wykluczenia i dyskryminacji.

Biorąc pod uwagę poziom ograniczeń sprawności organizmu w odniesieniu do możliwości podjęcia pracy i samodzielności (konieczność pomocy innej osoby w życiu codziennym) wyróżnia się trzy stopnie niepełnosprawności:

- znaczny,

- umiarkowany,

- lekki.

Niepełnosprawność i jej stopień potwierdzana jest orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności. Orzeczenie wystawiane jest przez Lekarzy Orzeczników zatrudnionych przez ZUS i KRUS i przysługuje osobom powyżej 16 roku życia, u których stwierdzono naruszenie sprawności. Jest to tak zwana niepełnosprawność prawna. Istnieje też niepełnosprawność biologiczna. Dotyczy ona osób, które odczuwają ograniczenie sprawności podczas wykonywania wielu czynności, ale nie mają prawnego orzeczenia.

Według danych z 2011 roku ilość osób niepełnosprawnych w Polsce (traktując łącznie niepełnosprawność prawną i biologiczną) wynosiła 12,2%. Według Komisji Europejskiej w Unii Europejskiej żyje ok. 80 mln osób z różnego stopnia niepełnosprawnościami. Z uwagi na starzenie się społeczeństw prognozy przewidują wzrost ilości osób niepełnosprawnych.

Najczęstszymi przyczynami niepełnosprawności są:

- choroby układu krążenia, 

- uszkodzenia i choroby układu ruchu,

- choroby neurologiczne.

Statystyki podlegają dynamicznym zmianom. Rozwój medycyny i nauk pokrewnych wraz z nowoczesnymi metodami diagnostycznymi sprzyja wczesnemu wykrywaniu chorób i niepełnosprawności rozwojowych, jak również umożliwia skuteczniejsze leczenie. Jednak wydłużenie okresu życia powoduje przyrost ilości osób w wieku podeszłym z pogarszającą się kondycją psychofizyczną. Wspieranie aktywności fizycznej tej grupy ludzi jest niezwykle ważne, a wiadomo, że problem ten wzrośnie.

Aktywność fizyczna osób niepełnosprawnych może być realizowana w bardzo różnych formach, od wychowania fizycznego specjalnego, przez rekreację ruchową, czyli sport dla wszystkich, turystykę, czy sport wyczynowy. Sport jest ważnym czynnikiem terapeutycznym. Sprzyja procesom regeneracji, kompensacji utraconych funkcji, adaptacji do warunków życia, podnosi ogólną wydolność fizyczną, poprawia nastrój i biologicznie odmładza.

Dane dotyczące aktywności fizycznej polskiego społeczeństwa są niepokojące w odniesieniu zarówno do osób niepełnosprawnych jak i tych, u których niepełnosprawności nie stwierdzono. Według danych z 2012 roku tylko ¼ osób niepełnosprawnych uczestniczyła w zajęciach sportowych i rekreacyjnych. Najczęściej była to jazda na rowerze, jogging, nordic walking, zajęcia ogólnorozwojowe. Jako główną przyczynę braku aktywności fizycznej podawano zły stan zdrowia.

Ci, którzy ćwiczą, zwykle robią to z dbałości o własne zdrowie, dla przyjemności, regeneracji psychofizycznej, czy integracji z innymi zwolennikami czynnego wypoczynku. Najczęściej aktywna rekreacja jest podejmowana przez osoby niepełnosprawne indywidualnie i z własnej inicjatywy. Zorganizowane ćwiczenia fizyczne mają miejsce rzadko i zwykle w małych społecznościach: warsztaty terapii zajęciowej, domy opieki społecznej, turnusy rehabilitacyjne, kluby sportowe.

Rehabilitacja i aktywność osób niepełnosprawnych wymaga nie tylko świadomości i dobrych chęci, ale programów, organizacji, fachowych zasobów kadrowych i zmniejszania barier.

Zgodnie ze standardami działania te powinny być wspierane przez państwo w wymiarze prawnym, organizacyjnym i finansowym. Mimo wsparcia finansowego instytucji rządowych, samorządowych i organizacji pozarządowych jest na tej niwie niezwykle dużo do zrobienia.

Małgorzata Stokowska-Wojda

 -Jeszcze długo nie pożegnamy się z papierem w systemie ochrony zdrowia - komentuje ekspert Porozumienia Zielonogórskiego Joanna Zabielska-Cieciuch, która wysłuchała informacji Ministerstwa Zdrowia na temat stanu informatyzacji. Temat ten był przedmiotem obrad podkomisji stałej do spraw organizacji ochrony zdrowia i innowacyjności w medycynie na jej ostatnim posiedzeniu.

Jak wiadomo, z problemem informatyzacji ochrony zdrowia Polska boryka się od kilku lat. Kolejne etapy projektu nie wychodzą, przedstawiane są wciąż nowe terminy. Była nawet groźba, że trzeba będzie zwracać ponad 480 mln zł unijnej dotacji, na szczęście to niebezpieczeństwo zostało zażegnane, co obecny resort przedstawia jako sukces. Większych sukcesów natomiast w samym procesie informatyzacji nie widać. Ministerstwo Zdrowia planuje w najbliższej przyszłości skupić się na informatyzacji w najbardziej praktycznym wymiarze: recepty, skierowania, szpitalna karta informacyjna, odmowa hospitalizacji, informacja o konsultacji specjalisty.

- Najwcześniej ma być wdrożona e-recepta, którą resort planuje wprowadzić w lutym przyszłego roku, najpierw w formie pilotażu w jednym z 15-tysięcznych miast (na razie nie podano, w którym) - relacjonuje Zabielska-Cieciuch. - Kolejny etap to e-skierowanie (październik 2018 r.). Następne etapy wymiany dokumentacji medycznej na formę elektroniczną planowane są na październik 2019 r.

Zgodnie z przepisami ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia, e-recepta ma obowiązywać obligatoryjnie od 2020 r., a e-skierowania - od 2021 r.

-Jedna z wątpliwości środowiska medycznego, związana z informatyzacją, dotyczy formy elektronicznego podpisu lekarza  - mówi ekspert Porozumienia Zielonogórskiego. - Korzystanie z profilu e-PUAP nie spełnia swojej roli. Na nasze pytanie w tej sprawie otrzymaliśmy odpowiedź, że jest na to nowy pomysł: Ministerstwo Zdrowia planuje od przyszłego roku wydawanie elektronicznego PZW( prawa wykonywania zawodu lekarza). Karta będzie służyła  lekarzowi m.in.do autoryzacji wpisów w elektronicznej dokumentacji medycznej i innych dokumentów wymagających podpisu lekarza. Ponieważ na wielu oświadczeniach wymagany też jest podpis pacjenta (np. deklaracja wyboru lekarza, pielęgniarki, położnej, potwierdzenie udzielenia świadczeń), a nie ma możliwości zaopatrzenia wszystkich w podpis elektroniczny lub jego wersję-wiele dokumentów pozostanie w wersji papierowej. 

Lekarze rodzinni Porozumienia Zielonogórskiego w krótkim czasie zebrali tysiące podpisów poparcia pod obywatelskim projektem ustawy, zakładającej wzrost nakładów na opiekę zdrowotną do 6,8 proc. PKB. Trwa ich weryfikowanie, do tej pory sprawdzono  58 tysięcy podpisów. Projekt ma szansę wejść pod obrady sejmu, jeśli poprze go co najmniej 100 tysięcy osób. Wydaje się, że w tak imponującym tempie nie będzie z tym najmniejszego problemu zwłaszcza, że podpisy pod projektem zbierają także inne organizacje.

Przypomnijmy: 9 listopada br Marszałek Sejmu RP przyjął zawiadomienie o utworzeniu Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w którym znalazł się zapis o nakładach na ochronę zdrowia w wys. 6,8 proc. PKB. Tym samym projekt ustawy został usankcjonowany do dalszego procedowania.

Wzrost nakładów na opiekę zdrowotną do 6,8 proc. PKB - to główny cel obywatelskiego projektu ustawy, który ma szansę wejść pod obrady sejmu, jeśli poprze go co najmniej 100 tysięcy osób. Lekarze Porozumienia Zielonogórskiego także zbierają podpisy poparcia. Pacjenci ze zrozumieniem przyjmują pomysł i chętnie składają podpisy. Czasu pozostało jednak niewiele: obywatelski projekt może być procedowany równolegle z projektem rządowym (zakładającym wzrost nakładów do 6 proc. PKB do 2025 r.), jeśli do końca listopada podpisy znajdą się w rękach Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej. 

Przypomnijmy: 9 listopada br Marszałek Sejmu RP przyjął zawiadomienie o utworzeniu Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w którym znalazł się zapis o nakładach na ochronę zdrowia w wys. 6,8 proc. PKB. Tym samym projekt ustawy został usankcjonowany do dalszego procedowania.

W opublikowanym 23 listopada br. raporcie NIK czytamy:

„Polska, pod względem wydatków na zdrowie, jest w ogonie krajów europejskich. Pomimo zwiększenia o ponad 3,2 mld zł w 2016 roku (w stosunku do roku poprzedniego) wartości umów zawartych ze świadczeniodawcami, system ochrony zdrowia w naszym kraju jest wciąż niedofinansowany co powoduje, że dostęp pacjentów do świadczeń medycznych jest wciąż znacznie ograniczony”. 

NIK podkreśla też, że średni czas oczekiwania pacjentów na udzielenie świadczenia wydłużył się w przypadku większości analizowanych oddziałów, pracowni, zakładów i poradni. Według raportu, wydatki  bieżące na ochronę zdrowia w Polsce w 2016 r. stanowiły 6,4 proc. PKB (wydatki ogółem, publiczne i prywatne), co znacząco odbiega od wartości notowanych w innych krajach europejskich. Podobnie sytuacja przedstawiała się przy porównaniu kwot wydatkowanych na jednego mieszkańca w tych krajach. Tak niskie wydatki na zdrowie w Polsce świadczą o niedofinansowaniu systemu ochrony zdrowia i skutkują ograniczeniem dostępu do świadczeń medycznych.

Zwykło się uważać, że problem zaparć dotyczy wyłącznie osób dorosłych i wynika z nieprawidłowej diety, zbyt małej ilości ruchu i rozleniwienia jelit w związku z zaawansowanym wiekiem. Zaparcie u dzieci wywołuje zdziwienie, a jednak dotyczy (według różnych doniesień) od 1,5-7,5% dzieci.

By ocenić, kiedy już mamy problem, a kiedy jeszcze nie, konieczna jest definicja zaparcia.

Zaparcie określa się jako utrudnione, czasami bolesne, wymagające wysiłku oddawanie stolca w odstępach większych niż 3 dni oraz oddawanie stolca twardego z uczuciem niepełnego wypróżnienia mimo codziennego stolca.

Wbrew pozorom, oddawanie stolca w odstępach większych niż 3 dni, nie jest objawem dominującym w zaparciach u dzieci. Duży odsetek małych pacjentów oddaje twardy, zbity stolec codziennie, a nawet kilka razy dziennie. Charakterystycznym objawem jest oddawanie stolców o dużej objętości. Oddawanie stolca jest bolesne. Nie zawsze mały pacjent potrafi powiedzieć, że ma uczucie niepełnego wypróżnienia, nawet jeżeli taka dolegliwość ma miejsce. Często zaparciom towarzyszy nietrzymanie kału. Wynika ono z poszerzenia bańki odbytnicy przez zalegające masy kałowe. Brudzenie bielizny przez dziecko bywa mylone z defekacją.

U 17-40% dzieci zaparcia pojawiają się już w pierwszym roku życia. Często zaczynają się w okresie nauki i ćwiczenia korzystania z nocnika i toalety. Bywa, że problem o charakterze zaparcia wyzwala przebyta infekcja, zmiana diety, odwodnienie, czy duży stres u dziecka (np. zmiana otoczenia, rozwód rodziców). Stwierdzono, że w większości przypadków (95%) zaparcia u dzieci mają podłoże czynnościowe. Łatwiej sobie z nimi poradzić i nie stanowią poważnego zagrożenia. U ok. 5% dzieci zaparcie jest objawem poważnej choroby organicznej.

Diagnostyka czynnościowego zaparcia u dziecka opiera się na wywiadzie i badaniu lekarskim. Badania laboratoryjne, czy obrazowe nie są w tej sytuacji potrzebne. Za czynnościowym charakterem zaparcia przemawia obecność objawów:

• Dwie lub mniej defekacji w tygodniu
• Przynajmniej jeden epizod nietrzymania stolca w tygodniu
• Duży wysiłek przy defekacji lub świadome unikanie oddawania stolca przez dziecko
• Bolesne wypróżnianie lub twarde stolce
• Obecność dużych mas kałowych w odbytnicy
• Stolce o dużej średnicy, mogące zatykać toaletę

W badaniu dziecka nie występują istotne odchylenia od normy. Rozwój jest prawidłowy, a wzrost i masa ciała w normie wiekowej.

Niepokój i podejrzenie poważnej choroby organicznej jako przyczyny zaparć budzi pojawienie się tzw. objawów alarmowych:

• Bardzo wczesny początek zaparcia (poniżej 1 miesiąca życia)
• Występowanie w rodzinie choroby Hirschprunga
• Wąskie stolce
• Krew w stolcu
• Utrata apetytu
• Gorączka
• Wymioty żółciowe
• Choroba tarczycy
• Znaczne powiększenie brzucha
• Skrzywienie szpary pośladkowej
• Przetoki odbytu
• Nieprawidłowa budowa odbytu
• Blizny i zmiany w okolicy okołoodbytowej
• Kępka włosów w okolicy krzyżowej 
• Zmniejszenie napięcia i siły mięśni nóg

Wystąpienie objawów alarmowych wymaga podjęcia interwencji medycznej w trybie pilnym.

Dzieci z zaparciem czynnościowym leczone są długotrwale. Celem leczenia jest regulacja i bezbolesność wypróżnień, uzyskanie miękkiej konsystencji stolca i zapobieganie brudzeniu bielizny. W leczeniu zaparć najważniejsza jest dieta z dużą zawartością błonnika. Dotyczy to zwiększenia ilości warzyw i owoców w codziennym jadłospisie oraz dobór pełnoziarnistych produktów mącznych z ograniczeniem tak bardzo lubianych przez dzieci słodkości. Ważne jest też przyjmowanie dostatecznych ilości płynów, najlepiej wody, ponieważ odwodnienie, czy niedobór płynów wystarczy, by spowodować zaparcie. Zalecana jest również aktywność fizyczna, bo podczas ruchu żywiej pracują nie tylko mięśnie, ale i jelita. Minimalna dawka aktywnego ruchu to godzina dziennie. W leczeniu zaparć stosuje się też specjalne ćwiczenia – biofeedback. Mają one na celu nauczenia pacjenta prawidłowego toru defekacji. Uważa się, że trening ten odnosi pozytywny skutek u ok. 50-90% pacjentów. W leczeniu zaparć używane są leki. Najczęściej mają one na celu zwiększenie ilości wody w świetle jelita, co pozwala zachować miękką konsystencję stolca i ułatwia wypróżnianie. Jednak nie wszystkie leki stosowane w tym celu u dorosłych można podać dziecku.

Leczenie zaparcia jest długotrwałe. Zgodnie z amerykańskimi wytycznymi powinno ono trwać tak długo, jak długo dziecko cierpiało na zaparcie przed rozpoczęciem leczenia. Jednak dawki leków można redukować nie wcześniej niż po minimum 2 miesiącach bez zaparcia. Należy utrzymywać właściwą dietę i ruch jako działania chroniące przed nawrotem.

Małgorzata Stokowska-Wojda

Do literackiego grona lekarzy Porozumienia Zielonogórskiego, obok powieściopisarki Anny Osowskiej, dołączyła Małgorzata Stokowska-Wojda. Zadebiutowała tomikiem poezji „Ultrasonografia wiersza”, który ukazał się kilka tygodni temu.

Tak o poetce-lekarce pisze w recenzji Paweł Podlipniak z Salonu Literackiego, polecając lekturę wierszy:

 - To rzadko spotykane, wbrew pozorom, połączenie, ale to właśnie dzięki temu jej wiersze cechuje empatia zestawiona z bolesnością obserwacji i dozą pesymizmu. Bardzo trafnie i ciekawie pisze o tym sama autorka: „Poezja jest bardzo bliska ultrasonografii. Obraz jaki uzyskujemy na ekranie ultrasonografu zależy nie tylko od oglądanego obiektu, ale również rodzaju użytej głowicy usg. W zależności od mocy nadawczej głowicy, częstotliwości wiązek ultradźwięków i sposobu ich ułożenia obraz tego samego obiektu na ekranie będzie inny. Obraz wiersza na ekranie naszej wyobraźni zależy od emocji, nastroju i indywidualnej wrażliwości. Ten sam wiersz u wielu ludzi generuje wiele obrazów. Różnica między poezją a ultrasonografią jest jedna: żaden obraz poetycki na ekranie wyobraźni nie jest obarczony artefaktem.”

Małgorzata Stokowska-Wojda, lekarz rodzinny z Łaszczowa, od wielu lat zajmuje się zarówno pisaniem, jak i ultrasonografią. Publikuje głownie felietony („Służba zdrowia”, „Gazeta Lekarska”, „Zdrowie dla każdego”, „Praktyka Lekarska”), ale po raz pierwszy ujawniła światu swoją poezję, dotąd tworzoną „do szuflady”.

Kontakt do autorki: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.