Senny omam

Zdrowy, dostatecznie długi sen jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania. Poczucie niewyspania i zmęczenia chorego nie tylko skutkuje pogorszeniem koncentracji w ciągu dnia, chwiejnością emocjonalną, drażliwością i obniżeniem wydajności w pracy, ale sprzyja rozwojowi wielu chorób przewlekłych.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia sen jest coraz krótszy. Pojawia się coraz więcej czynników zakłócających sen wynikających ze stanu somatycznego, psychicznego oraz przyczyn zewnętrznych, z których najpowszechniejszą jest hałas.

Zaburzenia snu na czele z bezsennością stanowią poważny problem medyczny i społeczny. Powszechnie uważa się, że jest to przypadłość osób starszych, jednak stwierdzono, że pojawiają się u osób w każdym wieku. Już u dzieci i młodzieży obserwuje się kłopoty z zaśnięciem lub zakłóconym rytmem dobowym. Ryzyko wystąpienia zaburzeń snu rośnie z wiekiem. Okresowo na bezsenność cierpi ok. 30% ludzi.

Według definicji bezsenność to trudności z zaśnięciem lub utrzymaniem snu podczas więcej niż trzech nocy w ciągu tygodnia przez czas dłuższy niż jeden miesiąc.

Zaburzenia snu prowadzą do pogorszenia samopoczucia w ciągu dnia. Po zażyciu leków nasennych i przespanej nocy komfort pacjenta znacznie się poprawia. Często jednak ten stan skłania do zażywania nadmiernej ilości tych leków, a stąd już tylko krok do uzależnienia.

Według Światowej Organizacji Zdrowia uzależnienie to „stan potrzeby lub polegania na czymś/kimś dla uzyskania wsparcia w celu funkcjonowania czy nawet przeżycia”.

Zespół uzależnienia jest to grupa zjawisk fizjologicznych i poznawczych przebiegających z odczuciem przymusu stosowania konkretnej substancji. Jest on szczególnie dotkliwy, gdy substancja jest trudno dostępna. Najczęściej celem jaki chce osiągnąć osoba uzależniona jest ucieczka od realiów, od własnej osoby.

Rozpoznanie uzależnienia (nałogu) można postawić jeżeli minimum trzy z cech poniżej wymienionych występują łącznie przez co najmniej rok:

1.      Silne pragnienie przyjmowania substancji lub poczucie przymusu jej przyjmowania.

2.      Trudności w kontroli zachowań związanych z przyjmowaniem substancji, rozpoczęciem przyjmowania, jego zakończeniem lub używaną ilością.

3.      Fizjologiczne objawy odstawienia po przerwaniu lub zmniejszeniu ilości przyjmowanej substancji.

4.      Oznaki tolerancji (potrzeba zwiększenia ilości, bo dotychczas przyjmowana dawka już nie daje pożądanego działania).

5.      Zaniedbywanie innych zainteresowań lub alternatywnych źródeł przyjemności.

6.      Przyjmowanie substancji mimo jasnych dowodów jej szkodliwych następstw.

Podejrzenie nałogu sugerują zmiany zachowania chorego, a zwłaszcza:

1.      Konieczność zdobywania i przyjmowania substancji w sposób ciągły lub okresowy w celu doświadczenia jej działania na psychikę lub w celu uniknięcia przykrych skutków jej odstawienia.

2.      Wyraźna skłonność do stałego zwiększania dawki.

3.      Ujawnienie się szkodliwego wpływu środka uzależniającego na osobowość chorego i jego otoczenia.

Nagłe zaprzestanie przyjmowania substancji, która wywołała uzależnienie powoduje zespół odstawienny inaczej zwany abstynencyjnym. Przebieg zespołu abstynencyjnego zależy od rodzaju substancji uzależniającej oraz jej dawki. Zawsze jest nieprzyjemny, a czasami może zagrażać życiu. W zależności od indywidualnej reakcji chorego, środka i dawki jaką przyjmował objawy mogą mieć różną konfigurację i nasilenie.

W ramach zespołu abstynencyjnego mogą wystąpić:

1.      Nadwrażliwość na bodźce słuchowe i światło.

2.      Nieprawidłowe doznania kołysania ciała.

3.      Objawy grypopodobne.

4.      Nudności, wymioty.

5.      Jadłowstręt.

6.      Lęk.

7.      Bezsenność.

8.      Drżenia.

9.      Wzmożona potliwość.

10.  Spadek ciśnienia tętniczego krwi.

Zdarzają się również

11.  Drgawki.

12.  Majaczenie.

13.  Zapaść sercowo-naczyniowa.

14.  A nawet zgon.

W przypadkach uzależnienia, również od leków nasennych bywa konieczna detoksykacja w warunkach szpitalnych, a także psychoterapia.

Aby walka z bezsennością nie przerodziła się w walkę z uzależnieniem warto stosować się do zaleceń lekarskich, a w szczególności nie zwiększać samodzielnie zaleconej dawki leku, czy nie wydłużać okresu jego stosowania.

Małgorzata Stokowska-Wojda