Mleko, sery i orzeszki czy na pewno wykluczone?

W ostatnich latach notuje się postępujący wzrost zachorowań na choroby alergiczne, są one objawem ubocznym cywilizacji. Zwiększająca się ilość zachorowań dotyczy wszystkich chorób o podłożu uczuleniowym: astmy, alergicznego nieżytu nosa, atopowego zapalenia skóry, jednak w największym stopniu wzrasta ilość alergii pokarmowych.

Alergia pokarmowa jest chorobą przewlekłą, zaczyna się we wczesnym dzieciństwie i utrudnia życie dotkniętego nią dziecka i jego rodziny. Stąd dążenia do wprowadzenia działań, które miałyby na celu zmniejszenie ryzyka alergii pokarmowej u dziecka, a także opóźnienie jej wystąpienia. Wraz z postępem medycyny i nowymi badaniami zmianom ulegają poglądy i wytyczne. Profilaktyka alergii pokarmowej u dzieci jest również obarczona mitami.

Do produktów spożywczych, które najczęściej wywołują alergię należą:

1. Mleko krowie i jego przetwory.
2. Jaja.
3. Ryby.
4. Orzeszki ziemnie, laskowe i włoskie.
5. Owoce morza.

Często kobiety ciężarne unikają spożywania produktów alergizujących, wierząc, że uchroni to ich dziecko przed alergią pokarmową. Czy mają rację? Ostatnie badania nie wykazały, by dieta eliminacyjna u kobiety w ciąży zmniejszyła ryzyko alergii pokarmowej u potomstwa. Nie zaleca się wykluczania wysoko alergizujących produktów z jadłospisu ciężarnej. Co więcej dieta eliminacyjna jest niekorzystna i może prowadzić do niedoborów i niskiej masy urodzeniowej dziecka.

Kolejnym badaniom poddano okres karmienia piersią. Badania dotyczące zasadności wykluczenia z diety matki karmiącej produktów alergizujących dały niejednoznaczne wyniki. W przypadku dzieci o niskim ryzyku alergii pokarmowej nie ma powodu, by mama stosowała dietę eliminacyjną. W stosunku do dzieci z grupy wysokiego ryzyka, decyzja o eliminacji alergenów powinna być podejmowana indywidualnie w każdym przypadku.

Najlepszą ochroną przed alergią pokarmową jest karmienie piersią. Stwierdzono, że u dzieci z dużym ryzykiem chorób alergicznych może nie uchronić całkowicie przed rozwinięciem się choroby, ale opóźnia jej wystąpienie. Zgodnie z obecnym stanem wiedzy najlepszą profilaktyką alergii pokarmowych jest wyłączne karmienie piersią przez pierwsze 4-6 miesięcy życia dziecka. Badania wykazały, że każdy dodatkowy miesiąc karmienia piersią zmniejsza ryzyko alergii pokarmowej o 4%.

Niemowlęta z grup dużego ryzyka rozwoju alergii, które nie mogą być karmione w całości piersią powinny otrzymywać preparaty mlekozastępcze o zmniejszonej alergenowości. W profilaktyce alergii nie zaleca się podawania preparatów sojowych z uwagi na ryzyko uczulenia na soję.

Kolejnym problemem jest ustalenie terminu wprowadzania u dziecka pokarmów uzupełniających. Dotychczas sadzono, że opóźnienie wprowadzania poszczególnych produktów opóźni pojawienie się objawów alergii. Pogląd ten w świetle ostatnich badań okazał się mitem. Wprowadzanie produktów uzupełniających powinno się rozpocząć nie wcześniej niż w 17 tygodniu życia i nie później niż w 26 tygodniu życia. Co więcej, ustalono, że nawet w grupie wysokiego ryzyka chorób alergicznych, a także w rozpoznanej alergii pokarmowej podawanie nowych pokarmów, nawet tych uważanych za silnie alergizujące, jest wskazane. Powoduje to obniżenie ryzyka alergii na podawane produkty, zmniejsza też ryzyko wystąpienia alergii w nasileniu powodującym potencjalne zagrożenie życia. Wykazano, że włączenie jaja kurzego do diety niemowlęcia między 4 a 6 miesiącem życia w porównaniu do przypadków późniejszego podawania zmniejsza ryzyko alergii na białko jaja kurzego o 44%.

Zbadano również wpływ probiotyków na profilaktykę alergii pokarmowych. Według Światowej Organizacji Zdrowia probiotyki to „żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach przynoszą korzyści gospodarzowi”. Stwierdzono, że probiotyki odgrywają bardzo pożyteczną rolę w przeciwdziałaniu alergii pokarmowej.

Międzynarodowe towarzystwa naukowe rekomendują ich używanie u:

1. Kobiet ciężarnych.
2. Karmiących piersią.
3. Niemowląt z grup ryzyka chorób alergicznych.
4. Niemowląt niekarmionych piersią.

W oparciu o najnowszą wiedzę należy stwierdzić, że pokarm mamy jest tym czego maluch potrzebuje najbardziej i co jest nie do zastąpienia zwłaszcza w obliczu zagrożeń cywilizacyjnych.

Małgorzata Stokowska-Wojda