Samochodem czy rowerem?

Wszyscy uważamy, że chory narząd należy oszczędzać.

Czy osoby z żylakami kończyn dolnych powinny w celu oszczędzania chorych nóg więcej jeździć samochodem? Czy spacer lub jazda rowerem obciąży nadmiernie niewydolne żyły?

Częstość występowania chorób żył wzrasta z wiekiem. Po 70 roku życia cierpi na nią 40% mężczyzn i 50% kobiet.

Żyły prowadzą odtlenowaną krew z tkanek do serca. Żyły kończyn dolnych odprowadzają krew ze stopy w kierunku serca wbrew sile grawitacji. Mięśnie łydki podczas ruchu (np. w trakcie biegu lub spaceru) działają jak pompa na żyłę. Żyła jest wyposażona w zastawki, które zapobiegają cofaniu się krwi podczas rozkurczu mięśnia. Mechanizm działa sprawnie, a jego kluczowym elementem są zastawki żylne. Kiedy ulegają uszkodzeniu, krew nie przepływa sprawnie. Zalega poszerzając żyłę i powodując wzrost ciśnienia hydrostatycznego. Wysokie ciśnienie hydrostatyczne sprawia, że w tkankach gromadzi się płyn tworzący obrzęki. Ze światła żyły do przyległych tkanek przechodzą białe krwinki, które są odpowiedzialne za stan zapalny i postępujące niszczenie tych tkanek.

Zaburzenia żylne rozwijają się długo:

1. Początkowe przyjmują postać
   • obrzęków wokół kostek,
   • ciężkości nóg ustępującej po wypoczynku z nogami uniesionymi do góry,
   • drętwienia i mrowienia nóg, bolesnych kurczów łydek zwłaszcza nocą.
2. Widoczne zmiany drobnych naczyń żylnych
   • teleangiektazje - poszerzone czerwono lub niebiesko zabarwione drobne żyłki,
   • żyłki siateczkowate - większego kalibru (ok. 2-4 mm) rozgałęziają się tworząc strukturę podobną do oczek sieci, czemu zawdzięczają swoją nazwę.
3. Żylaki większych żył - wyraźnie pogrubiałe żyły, często o krętym przebiegu z obecnością niesymetrycznych wypukłości przypominających węzły.
4. W miarę rozwoju zmian żylnych pojawiają się objawy uszkodzenia okolicznych tkanek. Mają one postać przebarwień skóry. Najczęściej pojawiają się powyżej kostek jako jasnobrązowe plamy przypominające piegi.
5. Zmiany skórne nie mają charakteru wyłącznie kosmetycznego. Z upływem czasu pojawiają się swędzące zmiany skórne o charakterze alergicznym zwane wypryskiem żylakowym. Przypadłość jest bardzo uciążliwa, a uporczywy świąd powoduje odruchowe drapanie, co skutkuje uszkodzeniem naskórka, zakażeniem skóry i powstawaniem blizn.
6. Postępujące zaburzenie odżywienia skóry to zmiany troficzne. Występują w okolicach „getrowych”, czyli na podudziach, powyżej kostek. Przyjmują charakter rozległych przebarwień skóry, w zależności od zaawansowania zmian od jasnobrązowych do ciemnobrązowych. Skóra w przebarwionych miejscach jest sucha, cienka (pergaminowa), nieelastyczna, a przez to bardzo podatna na uszkodzenia.
7. Kolejnym stadium jest owrzodzenie. Powstaje często po bardzo niewielkim urazie a proces gojenia jest zawsze bardzo długi i trudny.

Przewlekłe zaburzenia żylne mogą powodować groźne powikłania:

1. Zakrzepowe zapalenie żył. Uszkodzenie ściany żyły doprowadza do tworzenia się zakrzepów. Oderwany zakrzep tworzy materiał zatorowy. Konsekwencje mogą być bardzo poważne z udarem mózgu i zgonem włącznie.
2. Krwotok z żylaka. Bywa niebezpieczny dla życia. Jest bardzo obfity i przebiega bezboleśnie. Często chory orientuje się, że coś się dzieje, gdy krew „chlupie” mu w bucie. Ubytek krwi jest duży i bardzo szybko postępuje.

Przewlekłym zaburzeniom żylnym sprzyja przede wszystkim:

1. Ciąża.
2. Otyłość.
3. Wiek (ponad 40 lat, a zwłaszcza powyżej 70 lat) i płeć (częściej chorują kobiety).
4. Brak ruchu, zwłaszcza praca fizyczna w pozycji stojącej, czy długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej.
5. Zażywanie leków hormonalnych- głównie antykoncepcyjnych.
6. Nadużywanie sauny i częste gorące kąpiele.
7. Przebyte zapalenie żył głębokich i zakrzepica żylna, które powodują uszkodzenie zastawek żylnych.
8. Płaskostopie, inne wady postawy i choroby układu kostno-stawowego obciążające układ żylny.

Profilaktyka żylaków obejmuje:

1. Dbanie o prawidłową masę ciała.
2. Ruch (spacer, bieganie, jazda na rowerze, pływanie). Pracujące mięśnie wspomagają żyły. Unikanie długotrwałego siedzenia. Podczas wykonywania pracy w pozycji siedzącej warto poruszać stopami, czy zrobić sobie krótką przerwę, żeby choćby podreptać przy biurku.
3. Dla zapobiegania lub zmniejszenia obrzęków, dobrze jest wypoczywać z nogami ułożonymi wysoko. Na noc zaś można zrolować koc i tak uformowany wałek podłożyć pod nogi. Uniesienie nóg pod kątem ok. 15⁰ nie stwarza dyskomfortu, a przez kilka godzin snu, wykorzystując siłę grawitacji, pozwoli pozbyć się nagromadzonych w ciągu dnia obrzęków.
4. Ważne jest również zrezygnowanie z gorących kąpieli.
5. I ciasnych skarpetek upośledzających krążenie żylne na rzecz tych bezuciskowych.
6. Panie nie powinny nosić butów z obcasami wyższymi niż 5 cm.

Dbając o dobrą kondycję naszych żył warto zrobić sobie Dzień Bez Samochodu znacznie częściej niż raz w roku.

Małgorzata Stokowska-Wojda