Krew-lek niezwykły

Mimo zastosowania nowoczesnych  technologii dla potrzeb medycyny do tej pory nie udało się wyprodukować sztucznego preparatu, który mógłby zastąpić krew. Jedynym „producentem” krwi jest człowiek. Honorowi Dawcy Krwi ofiarowują cząstkę swojej tkanki potrzebującym. Z uwagi na fakt, że krew jest materiałem biologicznym, jej przetoczenie od obcego dawcy jest traktowane jako rodzaj płynnego przeszczepu. Oprócz efektu jakiego oczekujemy, po przetoczeniu krwi lub jej składników należ liczyć się z objawami niepożądanymi. Różnią się one manifestacją kliniczną, mechanizmem, natężeniem i czasem występowania. Szczególną rolę w powstaniu objawów niepożądanych po przetoczeniu pełnią mechanizmy odpornościowe, co jest istotne zwłaszcza u osób z zaburzeniami odpornościowymi.

W celu zmniejszenia narażenia na reakcje poprzetoczeniowe stosuje się różne metody w przygotowywaniu krwi i preparatów krwiopochodnych:
1. Usuwanie białych krwinek.
2. Napromieniowanie.
3. Przemywanie.
4. Karencjonowanie- polegające na przechowywaniu krwi przez pewien okres, zanim zostanie podana biorcy.
5. Neutralizacja zarazków.

Powszechnie konieczność przetoczenia krwi kojarzy się z pracą oddziałów zabiegowych leczących pacjentów po utracie krwi z powodu wypadków lub podczas zabiegów operacyjnych.
Jednak największe zapotrzebowanie na krew jest w oddziałach hematologicznych, gdzie leczeni są pacjenci z chorobami układu krwiotwórczego. Choroby te, to wiele zaburzeń wrodzonych i nabytych.
Obejmują one:
1. Choroby nowotworowe.
2. Stany niewydolności szpiku kostnego odpowiedzialnego za produkcję krwinek.
3. Stany nadmiernego niszczenia krwinek.
4. Zaburzenia krzepnięcia krwi wynikające z niedoboru poszczególnych białek osocza krwi.

W związku z faktem, że różne choroby hematologiczne związane są z niedoborem różnych elementów krwi, nowoczesna leczenie transfuzjologiczne rzadko polega na przetaczaniu pełnej krwi. Najczęściej choremu podaje się preparat zawierający ten składnik krwi, który jest potrzebny.
Pewna część pacjentów oddziałów hematologicznych wymaga długotrwałego, niekiedy wieloletniego podawania odpowiednich składników krwi. W tych przypadkach pacjent jest bardziej narażony na niepożądane reakcje po przetoczeniu. Są to :
1. Reakcje gorączkowe.
2. Uczuleniowe.
3. Przeciążenie układu krążenia.
4. Przeciążenie płuc.

Wielokrotne przetoczenia krwi dodatkowo narażają chorego na nowe schorzenia. Zwiększa się ryzyko chorób infekcyjnych przeniesionych drogą krwi, lub nadmiaru żelaza w organizmie po częstym podawaniu krwinek czerwonych w leczeniu przewlekłych niedokrwistości.
Do najczęściej stosowanych preparatów krwiopochodnych należą:
1. Koncentrat krwinek czerwonych- podawany przy ostrych i przewlekłych niedokrwistościach. Metoda ta jest stosowana, jeżeli nieskuteczne jest podawanie żelaza czy innych  czynników pobudzających proces tworzenia krwi.
2. Koncentrat krwinek płytkowych. Krwinki płytkowe odpowiadają za prawidłowe krzepnięcie krwi. Ich niedobór lub zaburzenia czynnościowe grożą wystąpieniem krwotoków czyli skazą krwotoczną.
3. Krioprecypitat lub koncentrat fibrynogenu- preparat zawierający fibrynogen również niezbędny do prawidłowego krzepnięcia krwi.
4. Świeżo mrożone osocze- jest źródłem białek, które określa się mianem czynników krzepnięcia krwi. Niedobór choćby jednego z nich skutkuje groźnymi dla życia krwotokami. Do tej grupy schorzeń należy hemofilia- choroba niegdysiejszych rodów panujących.
5. Koncentrat granulocytarny- granulocyty są krwinkami białymi koniecznymi do walki z infekcją. Ich niedobór czyni organizm bezbronny. Podaje się go osobom z wrodzonym lub nabytym niedoborem krwinek białych.

Zapotrzebowanie na krew znacznie zwiększyła pandemia COVID-19. Osocze ozdrowieńców jest często jedynym ratunkiem dla zakażonych koronawirusem.

Małgorzata Stokowska-Wojda