Po transplantacji

Dynamiczny rozwój transplantologii pozwolił ocalić wiele ludzkich istnień. Postęp w zakresie technik operacyjnych oraz niezbędnego po przeszczepie leczenia immunosupresyjnego wydłużył życie po przeszczepie, ale jednocześnie odsłonił potransplantacyjne powikłania, z którymi przyszło się zmierzyć.

Leczenie immunosupresyjne obejmuje leki działające hamująco na układ odpornościowy gospodarza, by zmniejszyć ryzyko odrzucenia przeszczepionego narządu. Za cenę utrzymania przeszczepu, wzrasta narażenie na choroby infekcyjne, nowotworowe, oraz zmniejszenie odpowiedzi organizmu na podane szczepienie. Mechanizmy tych zależności są oczywiste. Jednak nieznane są mechanizmy najczęstszego powikłania po przeszczepie-cukrzycy potransplantacyjnej.

Cukrzyca potransplantacyjna pojawia się u osób, u których przeszczepiono narząd, a które  przed przeszczepem nie chorowały na cukrzycę. Oznacza to, że cukrzyca ma ścisły związek z przeszczepem. U wielu osób po zabiegu transplantacji występują podwyższone poziomy glukozy we krwi, ale stan ten ustępuje w ciągu roku od przebytej operacji.

Cukrzyca potransplantacyjna występuje u: 
- 4-25% pacjentów po przeszczepie nerki
- 4-40% po przeszczepie serca występuje u:
- 30-35% po przeszczepie płuc
- 2,5-25% po przeszczepie wątroby

Częstość tego powikłania zwiększa się wraz z czasem jaki upłynął od przeszczepienia narządu, ale najczęściej choroba rozwija się w pierwszym roku po zabiegu. Nie znamy dokładnie mechanizmów doprowadzających do cukrzycy potransplantacyjnej, ale znane są czynniki ryzyka tego powikłania:
I. Niemodyfikowalne:
   1. Płeć męska.
   2. Wiek powyżej 45 lat.
   3. Grupa etniczna (Amerykanie pochodzenia afrykańskiego i hiszpańskiego).
   4. Wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy.
   5. Uwarunkowania genetyczne.
II. Częściowo modyfikowalne:
   1. Stan przedcukrzycowy.
   2. Zaburzenia biochemiczne (np. nadmierny poziom magnezu czy kwasu moczowego we krwi ).
   3. Wirusowe zapalenie wątroby typu C.
III. Modyfikowalne:
   1. Nadwaga lub otyłość.
   2. Leczenie immunosupresyjne.
   3. Niektóre leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi.
   4. Epizody odrzucenia przeszczepu.

Cukrzyca potransplantacyjna leczona jest podobnie jak inne rodzaje cukrzycy, a terapia dobierana indywidualnie dla każdego pacjenta.

Bardzo częstym powikłaniem po przeszczepie narządu są łagodne zmiany skórne pochodzenia infekcyjnego. Hamowanie mechanizmów obronnych osoby po transplantacji zmniejsza ryzyko odrzucenia przeszczepu, ale jednocześnie sprawia, ze organizm gorzej broni się przed drobnoustrojami.

Do najczęstszych zmian skórnych po transplantacji należą:
1. Choroby wywoływane przez wirusy:
    - brodawki wirusowe
    - opryszczka
    - ospa wietrzna
    - półpasiec
2. Choroby bakteryjne. Najczęstszą jest zapalenie mieszków włosowych.
3. Zakażenia grzybicze błon śluzowych, skóry i paznokci.

Zakażenia wirusowe skóry stwierdza się u 3 do nawet 85 % chorych po przeszczepie, zakażenia grzybicze u 40-60% chorych. Infekcje bakteryjne występują rzadziej. Często łagodne infekcje skóry są bagatelizowane przez chorego . Jednak w związku z koniecznością stosowania leczenia immunosupresyjnego warto zwrócić na nie uwagę, by zapobiec rozsiewowi infekcji i ogólnoustrojowym powikłaniom.

Małgorzata Stokowska-Wojda