Diabetyk na imprezie

Impreza kojarzy nam się z obfitym jedzeniem o zupełnie innych porach niż zwykle, alkoholem i tańcami. Wzrost zachorowań na cukrzycę osób w różnym wieku sprawia, że na imprezach pojawia się coraz więcej osób dotkniętych plagą cywilizacji. O ograniczeniach dietetycznych osób z cukrzycą wiemy sporo, jednak nie zawsze uświadamiamy sobie, że cukrzyca wśród licznych powikłań obejmuje również te z zakresu układu ruchu.
Nieprawidłowości w układzie ruchu dotyczą zmian w zakresie kości, stawów i tkanek  miękkich i są powiązane z uszkodzeniem nerwów i naczyń krwionośnych.
Rozwój i tempo występowania cukrzycowych powikłań układu ruchu zależy od czynników:
1. Metabolicznych (najważniejszym z nich jest stan wyrównania cukrzycy).
2. Hormonalnych.
3. Środowiskowych.
4. Genetycznych.
Jednak za najistotniejszy czynnik uważany jest stan wyrównania cukrzycy. U osób z dobrze kontrolowaną cukrzycą i prawidłowymi poziomami glukozy powikłania występują znacznie później albo wcale. Ci, którzy nie zadbają o cukrzycę, narażeni są na powikłania wcześniej, a konsekwencją rozwiniętych powikłań może być kalectwo.
Zespół ograniczenia ruchomości stawów.
Jest stosunkowo wczesnym powikłaniem cukrzycy. Może rozwijać się u dzieci, młodzieży i osób dorosłych. Dotyczy cukrzycy typu 1 (zwanej młodzieńczą, bo zwykle dotyczy osób młodych) i cukrzycy typu 2 (zwanej cukrzycą dorosłych). Zespół ograniczonej ruchomości stawów jest bardzo wczesnym powikłaniem i może rozwinąć się na długo przed wystąpieniem innych powikłań. Jest on wynikiem zaburzeń w strukturze kolagenu, który w nadmiarze gromadzi się w skórze, a także prowadzi do zmian w tkance łącznej. W konsekwencji dochodzi do sztywności stawów i sztywności skóry położonej nad objętymi procesem chorobowym stawami. Zmiany są symetryczne (podobne po prawej i lewej stronie ciała) i obejmują w pierwszej kolejności ręce, rozszerzając się stopniowo na nadgarstki, łokcie i ramiona. Później mogą obejmować też kręgosłup i stawy kończyn dolnych.
Zespół ograniczenia ruchomości stawów ma przebieg bezbólowy, co sprawia, że pacjent zgłasza się, kiedy zmiany są zaawansowane. Oprócz zaburzeń w układzie ruchu, zespół ten zwiastuje rychłe wystąpienie innych powikłań- naczyniowych i nerwowych. Dotyczy to zwłaszcza osób młodych z cukrzycą typu 1. U 30% pacjentów chorujących od 1-9 lat na cukrzycę typu 1 stwierdzono zespół ograniczenia ruchomości stawów.
Ograniczenie ruchu w stawach rąk, gdzie zmiany powstają najwcześniej jest proste i obejmuje testy, które można przeprowadzić samodzielnie.
Objaw modlącego się. Polega na złożeniu rąk jak do modlitwy z rozchylonymi wszystkimi palcami. U osoby zdrowej dłonie ściśle przylegają do siebie. U osoby z zespołem ograniczenia ruchomości stawów, przylegania nie ma.
Test stołu. Polega na odcisku ręki na płaskiej powierzchni. Zdrowa ręka zostawi pełny odcisk. U osoby chorej odcisk będzie niepełny zwłaszcza w zakresie śródręcza i stawów śródręczno-palcowych. Przy czym najwcześniej zmiany obejmują V palec (mały) i tam są najwyraźniej widoczne.
Kolejną próbą jest ujęcie skóry w fałd. Pogrubiała i usztywniona nad zmienionymi stawami skóra nie da się ująć w fałd.
Osteopatia cukrzycowa.
Jest to powikłanie obejmujące zaburzenia przebudowy i tworzenia się kości. W konsekwencji ma miejsce ubytek masy kostnej i zmniejszenie gęstości kości. Powikłanie dotyczy zarówno osób z cukrzyca typu 1, jak i typu 2. U osób z cukrzycą typu 2 osteopatia jest późnym powikłaniem cukrzycy. U dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 wykazano znacznie mniejszą gęstość kości niż u zdrowych rówieśników. Na osteopatię cukrzycową bardziej są narażone młode osoby, u których cukrzycę rozpoznano w okresie wzrostu przed zakończeniem  dojrzewania szkieletu. Najważniejszym czynnikiem usposabiającym jest zła kontrola cukrzycy. Szczególnie trudnym okresem dla kontroli cukrzycy jest dojrzewanie młodego pacjenta z charakterystycznym buntem i manifestacją niezależności. Często skutkuje to dużymi nieprawidłowościami w leczeniu cukrzycy i wzrostem ryzyka powikłań.
Stopa cukrzycowa.
Jest to powikłanie, które obejmuje tkanki miękkie, ale może też zająć kości. Stopa cukrzycowa jest późnym powikłaniem, ale niezwykle groźnym.
Jest częstą przyczyną nieurazowych amputacji kończyn. Cukrzycowe uszkodzenie naczyń krwionośnych powoduje niedokrwienie tkanek miękkich i powstanie owrzodzenia na stopie. Owrzodzenie jest niebolesne z uwagi na cukrzycowe uszkodzenie nerwów przewodzących ból. Największe zmiany są we włóknach nerwowych położonych obwodowo (stąd objawy dotyczące zaburzenia czucia w stopie). Do tego dołącza się podatność na zakażenie bakteryjne.
Powstawaniu owrzodzeń sprzyja często występująca u osób z cukrzycą:
1. Deformacja stóp.
2. Niewygodne buty, zwłaszcza noszone bez skarpet.
3. Uraz podczas chodzenia boso.
4. Nieprawidłowa pielęgnacja paznokci u stóp, zwłaszcza zacięcie przy wycinaniu skórek.
Stopa cukrzycowa dotyczy osób z wieloletnią nieprawidłowo wyrównaną cukrzycą. U osób z wysokimi wartościami poziomu glukozy owrzodzenia źle się goją, dodatkowo brak bólu sprawia, że nie od razu są spostrzegane. Często w zaawansowanych zmianach pozostaje już tylko amputacja stopy.
Profilaktyka i leczenie zmian o charakterze powikłań cukrzycy jest jedno- prawidłowa kontrola cukrzycy. Jeżeli poziomy glukozy są prawidłowe, możemy liczyć na ochronę przed powikłaniami. Jeżeli zaniedbamy kontrolę cukrzycy i powikłania wystąpią, jedynym sposobem, by ograniczyć spustoszenia jest prawidłowe leczenie i dieta. Jednak czasu cofnąć się nie da, podobnie jak powikłań. Można tylko zahamować ich postępowanie. 

Małgorzata Stokowska-Wojda