KŁUJĄCE UTRAPIENIE

Jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych u niemowląt w pierwszych miesiącach życia jest kolka niemowlęca. 
Kolka niemowlęca jest czynnościowym zaburzeniem pracy przewodu pokarmowego dziecka. Czynnościowe zaburzenia przewodu pokarmowego obejmują przewlekłe i nawracające objawy ze strony przewodu pokarmowego, które nie wynikają z morfologicznych zmian przewodu pokarmowego lub zaburzeń procesów biochemicznych w jego zakresie. Najkrócej rzecz ujmując na poziomie budowy i chemicznych mechanizmów przewód pokarmowy wygląda i funkcjonuje prawidłowo. Dlaczego w pewnym momencie przewód pokarmowy dziecka pracuje wadliwie, co objawia się kolką jelitową i jaki jest jej mechanizm, dokładnie nie wiemy. Wiadomo, że kolka niemowlęca z medycznego punktu widzenia nie jest groźnym problemem, nie daje powikłań, ustępuje samoistnie, a dziecko z niej wyrasta. 
U rodziców napadowy płacz dziecka, trudny do ukojenia wynikający z kolki niemowlęcej budzi duży niepokój. Bywa, że jest to problem oddziałujący negatywnie na całą rodzinę. Często generuje to liczne konsultacje lekarskie, a nawet poddawanie dziecka nieuzasadnionym medycznie inwazyjnym badaniom diagnostycznym.
Kolka niemowlęca nie zależy od płci, wieku płodowego oraz sposobu karmienia dziecka. Występuje w pierwszych miesiącach życia i może dotyczyć 1,25-25% niemowląt w zależności od badanej populacji. Kolka jest zwykle najbardziej nasilona między 4 a 6 tygodniem życia, z czasem napady kolki występują rzadziej i ustępuje stopniowo do 12 tygodnia życia.
Na podstawie intensywnie prowadzonych badań stwierdzono, że dużą rolę w mechanizmie kolki niemowlęcej odgrywają interakcje jelitowo-mózgowe. Niebagatelne znaczenie mają przyczyny środowiskowe np. przebyte infekcje, czynniki psychosocjalne, takie jak narażenie na stres. Są to czynniki wpływające zarówno na układ pokarmowy jak i centralny układ nerwowy jak również na zachodzące między nimi interakcje.
Na występowanie kolki niemowlęcej ma wpływ wiele różnorodnych uwarunkowań:
1. Czynniki związane z układem pokarmowym:
     - Niedojrzałość przewodu pokarmowego.
     - Zaburzenia ilości i jakości flory bakteryjnej bytującej w jelitach.
     - Zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego.
     - Alergia na białko mleka krowiego.
     - Nietolerancja laktozy.
     - Nieprawidłowa technika karmienia dziecka
2. Czynniki neurologiczne:
     - Niedojrzałość układu nerwowego.
3. Czynniki psychospołeczne:
   - Stres w rodzinie.
   - Zaburzenia lękowe u matki.
   - Depresja u rodziców.
   - Przenoszenie na dziecko niepokoju odczuwanego przez rodziców.
   - Nieprawidłowa więź emocjonalna między matką a dzieckiem.
4. Czynniki środowiskowe:
     - Ekspozycja na nikotynę i dym tytoniowy.
     - Nadmierna ekspozycja na bodźce zewnętrzne.
Rozpoznanie kolki niemowlęcej jest możliwe, kiedy występują wszystkie poniższe kryteria:
1. Objawy ustępują do końca 5 miesiąca życia dziecka. 
2. Zgłaszane przez opiekunów nawracające okresy płaczu, grymaszenia lub rozdrażnienia u niemowlęcia występują bez oczywistej przyczyny, nie można im zapobiec ani zaradzić. W większości przypadków kolki płacz dziecka plasuje się w górnym zakresie płaczu zdrowego niemowlęcia.
3. U niemowlęcia nie występują zaburzenia wzrastania ani rozwoju, gorączka, czy inna choroba.
Do przeprowadzenia badań diagnostycznych kwalifikuję się dzieci, u których są spełnione obydwa z podanych kryteriów:
1. Opiekun zgłasza, że dziecko płacze lub grymasi przez co najmniej 3 godziny w ciągu doby, przez minimum 3 dni w tygodniu.
2. Na podstawie wypełnionych przez 24 godziny dzienniczków zachowania dziecka, płacz lub marudzenie utrzymuje się przez co najmniej 3 godziny.
Jakkolwiek kolka niemowlęca jako przypadłość kliniczna nie niesie poważniejszych powikłań to może mieć brzemienny w skutkach negatywny wpływ na dziecko i jego rodzinę. Poczucie bezradności u rodziców, niemożność zaradzenia problemowi, zaburzenia snu i zmęczenie mogą być źródłem frustracji u opiekunów. Stałe podenerwowanie zwiększa ryzyko dziecka potrząsanego -jednego częstszych objawów przemocy wobec najmłodszych. Narastające przeciążenie rodziców generuje wątpliwości, czy są oni w stanie podołać opiece nad dzieckiem i zaspokoić jego potrzeby, czy ich działania są prawidłowe i nie prowadzą do skrzywdzenia dziecka. Nieutulony płacz niemowlęcia mimo podejmowanych przez rodziców działań często nasuwa rodzicom wątpliwości, co do ich kompetencji rodzicielskiej. Wykazano związek kolki niemowlęcej ze wzrostem ryzyka depresji u matki. Zdarza się, że kolka niemowlęca zaburza interakcję między rodzicami i dzieckiem. Przejawia się to chłodnym stosunkiem opiekunów do dziecka, zakłóceniem komunikacji z niemowlęciem, nawiązywaniem krótkotrwałego kontaktu wzrokowego, trudnościami w odczytywaniu sygnałów wysyłanych przez dziecko. Kolka niemowlęca zaburza funkcjonowanie całej rodziny.
Radzenie sobie z kolką niemowlęcą jest wielokierunkowe:
1. Najważniejsze jest stwierdzenie, że dolegliwości, które trapią dziecko to kolka niemowlęca, a nie poważniejsza choroba.
2. Edukacja polegająca na świadomości, że kolka niemowlęca jest powszechnym problemem przemijającym około 3-5 miesiąca życia. Przekonanie, że kolka nie jest skutkiem popełnianych przez rodziców błędów, ani objawem odrzucenia ich przez dziecko. Zaakceptowanie, że odczuwanie bezradności, poczucia winy, frustracji czy wyczerpania są normalne u każdego człowieka.
3. Zastosowanie metod kojących kolkę:
    - stosowanie smoczka
    - ciepłej kąpieli
    - delikatnego masażu brzuszka
4.Poproszenie innych członków rodziny o pomoc w opiece nad dzieckiem, by zapewnić rodzicom niezbędny wypoczynek.

Małgorzata Stokowska-Wojda