KOSY, ZIĘBY I SKOWRONKI Z TARNOWA

Mowa jest najlepszym narzędziem komunikacyjnym w jakie został wyposażony człowiek. Zaburzenia mowy, trudności z porozumieniem się z otoczeniem są niebywałym dramatem. Poczucie wyobcowania, problemy z komunikacją a tym samym poznawaniem świata są oczywistym poważnym utrudnieniem funkcjonowania i powodem znacznego pogorszenia jakości życia. 

Kłopoty z mówieniem określane są jako zaburzenia mowy, języka oraz komunikacji. Dysfunkcja mowy przyjmuję różną postać:

1. Zaburzenia w programowaniu mowy-polegają na utracie zdolności do rozumienia i tworzenia wypowiedzi wskutek uszkodzenia mózgu. Zaburzenia te mają różny stopień zaawansowania od lekkich zaburzeń językowych do całkowitej niemożności mówienia. 

2. Zaburzenia w realizacji mowy-polegają na braku koordynacji mięśni niezbędnych do produkcji mowy.

3. Trudności w definiowaniu słów, aktualizacji nazw.

Problemy w zakresie mowy dotyczą pacjentów neurologicznych z różnymi schorzeniami: udarem mózgu, urazem czaszkowo-mózgowym, chorobami neurodegeneracyjnymi, takimi jak choroba Alzheimera, Parkinsona, stwardnienie rozsiane, stwardnienie zanikowe boczne.

Zaburzeniom mowy czasami towarzyszą zaburzenia połykania zagrażające odwodnieniem, niedożywieniem i zachłystowym zapaleniem płuc.

Innowacyjną terapię zaburzeń mowy opracował i prowadzi zespół neurologopedów w Tarnowie. Terapia obejmuje zajęcia indywidualne i grupowe. Skład grup nie jest losowy, a pacjenci są dobierani pod względem rodzajów i stopnia deficytów. Podczas pracy w grupie chory ma nie tylko trening poznawczy i lingwistyczny usprawniający mowę. Bardzo ważny jest również aspekt psychologiczny polegający na pokonywaniu oporów przed mówieniem, nawiązywaniu relacji z innymi ludźmi, aktualizacji słownictwa. Ośmielenie chorego do komunikacji ze światem mimo niedoskonałości jego mowy ułatwia mu codzienne funkcjonowanie np. samodzielne zakupy w sklepie, czy załatwianie spraw w urzędzie i poprawia samoocenę i komfort życia.

Jedną z technik wykorzystywanych w tarnowskim ośrodku jest śpiewoterapia. Podczas śpiewania chorzy używają prostych instrumentów : trójkąty, bębenki, tamburyny, czasami są to samodzielnie wykonane grzechotki z pojemników po jogurcie z ziarenkami ryżu. Pacjent z ograniczona sprawnością może wybijać rytm, co jest ważne w odzyskiwaniu umiejętności poprawnej mowy. Rytm i melodia nadają kształt słowom, dyscyplinują tempo i usprawniają koordynację oddechu, wydawania i kształtowania dźwięków. 

Osoby z neurologicznymi zaburzeniami płynności mowy wymagają zróżnicowanej terapii. Jednym z rodzajów treningów jest śpiewoterapia. Okazuje się, że osoby z zaburzeniami płynności mowy podczas mówienia mogą płynnie śpiewać i podczas śpiewania nie jąkają się. Śpiewając ludzie łatwiej przypominają sobie słowa, dzięki melodii, rytmowi i emocjom towarzyszącym piosence, co również wpływa na płynność mowy. Muzyka i śpiewanie dostarcza pacjentowi wiele doświadczeń natury psychologicznej. Muzyka zmniejsza napięcie psychoruchowe i pobudza ekspresję własnych uczuć. Odwołanie się do wspomnień wywołuje silne emocje, a czasami działa w ten sposób, że rozładowuje ładunek emocjonalny. W wielu przypadkach powoduje poprawę nastroju i wyzwala energię do działania. Są to profity terapeutyczne nie zawsze uświadamiane sobie przez pacjentów. Osoby w grupie terapeutycznej miło spędzają czas, śpiewają ulubione piosenki i wychodzą po zajęciach uśmiechnięte i zadowolone. Wspólne śpiewanie usprawnia komunikację w grupie i powoduje przełamywanie nieśmiałości czy wręcz wstydu z powodu złej wymowy. Śpiewoterapia wpływa również na funkcje poznawcze, w tym koncentrację i zaburzenia pamięci. Śpiewając, łatwiej przypomnieć sobie słowa, dzięki melodii, rytmowi i emocjom towarzyszącym piosence, wpływa to również na płynność mowy.

Zważywszy, że śpiewanie podobnie jak wysiłek fizyczny odstresowuje i poprawia nastrój to może być sposobem na dobry dzień u wszystkich, nawet jeśli nie mają problemów z płynnością mowy.

Małgorzata Stokowska-Wojda