Kontrolerzy NFZ dokonują „telefonicznej weryfikacji dostępności do świadczeń”, podając się za pacjentów. Jeśli nie udaje im się od razu dodzwonić lub umówić na wizytę tego samego dnia, świadczeniodawcy otrzymują pisma z groźbą kar umownych „z tytułu niezapewnienia bieżącej rejestracji świadczeniobiorców”. Takie akcje od kilu tygodni zgłaszają podmioty POZ z rożnych regionów kraju. Świadczeniodawcy Porozumienia Zielonogórskiego nie kryją oburzenia. „Oderwanym od rzeczywistości urzędnikom przydałby się choć tygodniowy staż w rejestracji przychodni POZ, mogliby nie tylko nam pomóc, ale i poznać realia pracy w czasie pandemii” - mówią.

W piśmie do jednej z przychodni terenowy departament kontroli NFZ informuje, że kontroler dodzwonił się do rejestracji dopiero za czwartym razem i nie mógł umówić się na wizytę w tym dniu, co oznacza „utrudniony kontakt z placówką”.  Następnie pojawia się groźba kary umownej oraz wniosek o zmianę organizacji pracy „w sposób umożliwiający telefoniczny kontakt z placówką i bieżącą informację”

- To szczyt bezczelności, żeby w takim ciężkim okresie pisać do nas tego rodzaju pisma - oburza się szefowa przychodni, której sprawa dotyczy. - Pacjent (czyli kontroler NFZ), telefonujący po południu, otrzymał informację, że może umówić się na teleporadę lub w razie potrzeby osobistą wizytę następnego dnia. Pracujemy w ekstremalnych warunkach, odbieramy i wykonujemy dziesiątki telefonów dziennie (nie wspominając o osobistych wizytach pacjentów), więc nic dziwnego, że nie zawsze się można dodzwonić przy pierwszej próbie. Wyznacznikiem naszej pracy jest liczba udzielonych porad, a nie to, czy w danej chwili można się dodzwonić do przychodni. A liczba ta jest znacznie wyższa w porównaniu do ubiegłego roku. Ponadto Ministerstwo Zdrowia ani NFZ nie poczyniło żadnych kroków, aby zaopatrzyć nas w narzędzia i wytyczne lepszego kontaktu telefonicznego. Nie uwzględnia się np. przeciążeń sieci, awarii itp. Wielu z nas pracuje po kilkanaście godzin dziennie, zatrudnia dodatkowy personel, żeby pacjentom łatwiej było się dodzwonić, a NFZ traktuje nas w ten sposób?

Andrzej Zapaśnik z Pomorskiego Związku Pracodawców Ochrony Zdrowia „Porozumienie Zielonogórskie” i jednocześnie szef dużej przychodni przeanalizował czas telefonicznych połączeń przychodzących w swojej placówce, w porównaniu do ubiegłego roku miesiąc do miesiąca. Od wiosny tego roku jest ich nawet dwukrotnie więcej.

- A zestawienie to nie obejmuje rozmów wychodzących, których też jest znacznie więcej, bo przecież pracownicy dzwonią do pacjentów, by poinformować ich np. o zleceniach czy wynikach badań - dodaje Andrzej Zapaśnik. - To oczywiste, że skoro jest więcej teleporad, bywają sytuacje, w których trudniej się dodzwonić czy też czas oczekiwania na wizytę się wydłuża. Niemniej jednak, pacjentów z objawami infekcji staramy się przyjmować tego samego dnia, a najpóźniej dnia następnego. Także z powodu bezpieczeństwa epidemiologicznego, żeby jak najszybciej ustalić, czy jest to zakażenie koronawirusem. Zarówno tego typu kontrole, jak i grożenie karami świadczą o tym, że urzędnicy żyją w jakiejś bańce, równoległej rzeczywistości. Nie dostrzegają, że pracujemy w sytuacji katastrofy medycznej, którą pogłębia jeszcze wszechobecny w różnych instytucjach chaos. I tylko, że POZ jeszcze działa, ta katastrofa nie jest totalna.  Gdyby NFZ chciał naprawdę pomóc, mógłby poprawić komunikację między różnymi instytucjami, poczynając od siebie. Urzędnikom NFZ przydałby się staż w rejestracji przychodni POZ, może wówczas zrozumieliby, jak wygląda teraz nasza praca.

Szef Pomorskiego Związku Pracodawców Ochrony Zdrowia podkreśla, że najbardziej przykre są akcje „telefonicznej weryfikacji dostępności do świadczeń” przeprowadzane w małych praktykach POZ, w których w pandemii pracuje się ponad siły.

- Słyszymy o skandalicznych, wręcz niepojętych sytuacjach, gdy pacjent czeka na teleporadę nawet ponad tydzień. Jednak nie dotyczą one małych praktyk, tylko dużych, najczęściej sieciowych przychodni w Warszawie. Czy kontrolerzy NFZ także tam działają?

Lekarka ofiarą COVID-19

We wtorek 20 października br. w Bielinach (Świętokrzyskie) odbył się pogrzeb Alfredy Zawieruchy-Rubak - lekarki, społeczniczki zasłużonej dla regionu na rożnych polach działalności, ale przede wszystkim osoby bezgranicznie oddanej swoim pacjentom.

- Dla niej pacjenci byli zawsze na pierwszym miejscu. Pracowała niemal do samego końca, mając świadomość, że w czasie pandemii, jako lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, jest na pierwszej linii frontu - wspomina swoją wieloletnią koleżankę Leszek Kryczka, prezes Związku Pracodawców Opieki Zdrowotnej Województwa Świętokrzyskiego „Porozumienie Zielonogórskie”.

64-letnia Alfreda Zawierucha-Rubak od przeszło dwudziestu lat była kierowniczką przychodni w Górnie k/Kielc. Kilkanaście dni temu pracę tego ośrodka zdrowia sparaliżowało zakażenie wielu pracowników koronawirusem (przychodnia jest zamknięta do dziś). Leszek Kryczka potwierdza, że lekarka zmarła z powodu COVID-19.

- Zaczęła źle się czuć, więc poszła na zwolnienie lekarskie - mówi. -  Pozostawała w domu, ale po tygodniu jej stan się pogorszył. Niepokojące objawy miała też 92-letnia matka, z którą mieszkała. Ala jeszcze zdołała wsiąść z mamą w swój samochód i dojechać do szpitala zakaźnego w Kielcach.  Tam się okazało, że obie są zakażone.

Lekarka była już w bardzo złym stanie, zmarła w sobotę. Dwa dni wcześniej odeszła jej mama.  Podłączona do respiratora córka już nie zdążyła się dowiedzieć o jej śmierci. Zostały pochowane tego samego dnia na tym samym cmentarzu.

- Ala jest pierwszą ofiarą COVID-19 wśród lekarzy POZ w naszym regionie - dodaje szef świętokrzyskiego Porozumienia Zielonogórskiego. - Oby tak pozostało, ale widząc, co się dzieje, trudno być optymistą. Nasza koleżanka zaraziła się najprawdopodobniej w pracy. Stosowała, jak my wszyscy, wszelkie możliwe środki ochrony osobistej. Jak widać, nie zawsze to wystarczy. Wielu pacjentów zakażonych nie ma objawów infekcji, co jest ogromnym problemem. Ilu z nich przyjmujemy w ramach wizyt osobistych? Tego nie wie nikt.  Wiadomo natomiast, że epidemia przyspieszyła w sposób dramatyczny. Spośród tych, których w mojej przychodni kierujemy na testy, 80 proc. uzyskuje dodatni wynik – dodaje.

Do niedawna tą przypadłość  uważano za rodzaj histerii. Okazało się, że jest ona poważnym problemem medycznym, który dotyczy 4-15 % populacji.

Zespół niespokojnych nóg objawia się nieprzyjemnymi doznaniami o charakterze:

1. Mrowienia.
2. Pieczenia.
3. Drętwienia.
4. Swędzenia w zakresie kończyn dolnych.
5. Dolegliwości łagodnieją pod wpływem ruchu, stąd przymus poruszania nogami, by zmniejszyć dyskomfort.
6. Objawy pojawiają się w okresie spoczynku i bezruchu (w trakcie siedzenia, leżenia, spania). Najczęściej wieczorem lub nocą.

Nocny jogging wymuszony przez zespół niespokojnych nóg nie ma nic wspólnego z poprawą kondycji i zdrowym trybem życia. Schorzenie to w znacznym stopniu pogarsza sen i związany z nim wypoczynek nocny. Wieczorny dyskomfort powoduje wydłużenie okresu zasypiania. Bezruch nocny sprzyja występowaniu mrowienia i drętwienia, które wybudzają i dopiero po pewnym czasie poruszania nogami pozwalają znowu zasnąć. Dolegliwości pojawiają się w bezruchu, czyli w czasie przeznaczonym na relaks, ale też podczas dłuższej podróży samochodem, pociągiem, czy samolotem, co poważnie utrudnia funkcjonowanie. Osoba cierpiąca na zespół niespokojnych nóg jest permanentnie niewyspana, ze znacznie obniżonym nastrojem. Dotyczy to połowy chorych. Stwierdzono, że chorzy na zespół niespokojnych nóg mają 2-4 razy większe ryzyko depresji niż osoby zdrowe. Główny mechanizm sprawczy zespołu niespokojnych nóg nie został dokładnie poznany. Wiadomo, że jest to choroba układu nerwowego polegająca na dysfunkcji komórek nerwowych zwanych neuronami dopaminergicznymi. Czynnikiem ryzyka jest również niedobór żelaza.

Stwierdzono, że zespół niespokojnych nóg warunkują:

1. Czynniki genetyczne, ale również współistniejące choroby.
2. Niewydolność nerek.
3. Polineuropatie (choroby z uszkodzeniem nerwów).
4. Niewydolność krążenia.
5. Choroby szpiku kostnego.
6. Przewlekła obturacyjna choroba płuc.
7. Choroby tarczycy.
8. Cukrzyca.
9. Choroby tkanki łącznej.
10. Niektóre leki.

Jednak nie wiadomo dlaczego jest to przypadłość bardzo rzadka wśród Azjatów.
Zespół niespokojnych nóg występuje dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn, a jego ryzyko wzrasta z wiekiem. Ponadto u kobiet objawy dają znać o sobie 2-3 lata wcześniej niż u mężczyzn.
Postać uwarunkowana genetycznie pojawia się u osób młodych-20-30 letnich. Zespół niespokojnych nóg będący wynikiem współistniejącej choroby przewlekłej najczęściej rozpoczyna się po 40 roku życia.

Rozpoznanie można ustalić na podstawie dobrze zebranego wywiadu, jednak leczenie jest trudne mimo prowadzonych w tym kierunku badań.

Oprócz leków wpływających na zmniejszenie dyskomfortu wywołanego przez chorobę opracowano zalecenia znacznie łagodzące jej objawy:

1. Utrzymanie właściwej higieny snu.
2. Unikanie alkoholu.
3. Unikanie kofeiny (zawartej w kawie, ale też innych napojach np. coca-coli).
4. Zaprzestanie palenia tytoniu.
5. Wdrożenie umiarkowanego wysiłku fizycznego.
6. Korzystnie działają masaże kończyn dolnych.
7. W przypadkach znacznego obniżenia nastroju polecana jest psychoterapia.

Małgorzata Stokowska-Wojda

- Za kilka tygodni podstawowa opieka zdrowotna będzie zdemolowana. Lekarze rodzinni, którzy zostali postawieni na pierwszej linii frontu walki z pandemią, dostają nakazy pracy w szpitalach zakaźnych. Nikt się nie zastanawia, kto się zajmie ich pacjentami - tak Joanna Zabielska-Cieciuch, ekspert Porozumienia Zielonogórskiego komentuje decyzję wojewody warmińsko-mazurskiego o oddelegowaniu lekarzy POZ do pracy w szpitalu zakaźnym w Ostródzie oraz Elblągu.

Wśród oddelegowanych są członkowie Warmińsko-Mazurskiego Związku Lekarzy Pracodawców, którego prezes Anna Osowska wystosowała do wojewody wniosek o niewydawanie decyzji o skierowaniu do pracy przy zwalczaniu epidemii koronawirusa SARS-CoV-2 w stosunku do lekarzy udzielających świadczeń z zakresu POZ oraz uchylenie już wydanych decyzji w stosunku do tych lekarzy.

-W obecnym stanie prawnym, zgodnie z koncepcją ministra zdrowia, lekarz POZ jest podstawowym ogniwem w łańcuchu podmiotów leczniczych bezpośrednio biorących udział w zwalczaniu epidemii COVID-19 - tłumaczy Anna Osowska. - Sprawna praca lekarza POZ sprawia, że mniej osób zgłasza się do szpitalnych oddziałów ratunkowych z infekcją, a osoby covid dodatnie bez nasilonych objawów choroby pozostają pod opieka lekarz rodzinnego. W tej sytuacji kierowanie do pracy w szpitalu zakaźnym lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej zaburza funkcjonowanie systemu zwalczania epidemii i czyni niemożliwym do zrealizowania koncepcję ministra zdrowia. Kolejna kwestia dotyczy opieki nad pacjentami oddelegowanego lekarza. Wśród nich są osoby starsze, cierpiące na choroby przewlekłe, czyli szczególnie narażone na ciężki przebieg COVID-19. W ich przypadku najważniejsza jest szybka diagnoza zakażenia koronawirusem. Kierowanie lekarzy POZ do pracy w szpitalach utrudni im dostęp do świadczeń zdrowotnych.

Lekarka dodaje, że zauważalny jest wzrost zachorowalności na infekcje górnych dróg oddechowych, co skutkuje większym obciążeniem pracą.          

          Oddelegowani do pracy w szpitalu zakaźnym lekarze POZ z warmińsko-mazurskiego piszą do wojewody odwołania, argumentując, że decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów kpa, poprzez „brak zebrania materiału dowodowego, co do okoliczności uniemożliwiających skierowanie do prac przy zwalczaniu epidemii koronawirusa SARS-CoV-2”. Wnoszą o wstrzymanie wykonalności decyzji - jako lekarze podstawowej opieki zdrowotnej udzielają bowiem świadczeń w systemie podmiotów leczniczych bezpośrednio biorących udział w zwalczaniu epidemii COVID-19.

Im wcześniej wykryta choroba nowotworowa, tym większe szanse skutecznego leczenia - co do tego wszyscy eksperci są zgodni. Nie pomogą najwybitniejsi specjaliści i najnowocześniejsze metody terapii, jeśli podejmie się leczenie w zaawansowanym stadium raka. Dotyczy to większości złośliwych nowotworów, dlatego dla powodzenia terapii kluczowe jest wczesne rozpoznanie.

- Nowotwory najczęściej nie dają w początkowej fazie specyficznych objawów, więc to właśnie lekarze rodzinni mają największe szanse wczesnego rozpoznania - wyjaśnia lekarz rodzinny i wiceprezes Porozumienia Zielonogórskiego Wojciech Pacholicki. - Jako lekarze, którzy mają najczęstszy kontakt z pacjentem, mamy możliwość zauważenia niepokojących zmian, także tych, na które sam pacjent może nie zwrócić uwagi. Staramy się być jak najbardziej skuteczni w wykrywaniu chorób nowotworowych we wczesnych stadiach, dlatego lekarze zrzeszeni w związkach Porozumienia Zielonogórskiego w całym kraju realizują wszystkie możliwe programy profilaktyczne, finansowane z różnych źródeł, biorą udział w akcjach, a także organizują własne. Sztandarowym przykładem własnych działań lekarzy Porozumienia Zielonogórskiego jest organizowana od kilku lat na Lubelszczyźnie „Profilaktyka po lubelsku”, w nawiązaniu do Międzynarodowego Dnia Świadomości Przewlekłej Białaczki Szpikowej. W jej ramach przebadano dotychczas przeszło 20 tysięcy osób, dzięki czemu udało się wykryć szereg chorób krwi, w tym przypadki wczesnej fazy białaczki. 

Tysiące pacjentów lekarzy Porozumienia Zielonogórskiego mają możliwość udziału w wielu innych programach profilaktycznych, związanych z rozpoznaniem chorób nowotworowych. To m.in. programy wczesnego wykrywania nowotworów głowy i szyi, jelita grubego, nowotworów skóry, raka piersi. Większość z nich zaplanowana jest na kilka lat i dotyczy chorób, które są dużym problemem społecznym. Ważnym elementem profilaktycznych działań lekarzy jest też edukacja nie tylko pacjentów, ale także personelu, np. położnych w pobieraniu cytologii.

Wiceprezes Porozumienia Zielonogórskiego przyznaje, że epidemia COVID-19, zatrzymując na kilka miesięcy niemal wszystkie dziedziny życia, wpłynęła także negatywnie na realizację programów profilaktycznych. Zmiana formy komunikacji z pacjentami w POZ, a zwłaszcza zamknięte gabinety specjalistyczne zablokowały większość tego typu działań.

- Do części z nich wróciliśmy najszybciej, jak było to możliwe i mam nadzieję, że powoli uda się osiągnąć rezultaty sprzed epidemii. Jednak nadal spora część pacjentów obawia się kontaktu z lekarzem i unika wizyt w przychodniach. Ubolewamy nad tym, ale mam nadzieję, że z czasem uda się przezwyciężyć ten lęk i pacjenci dadzą sobie szanse na wczesną diagnozę poważnych chorób - dodaje Wojciech Pacholicki.

Zniesienie obowiązku fizykalnego badania przed skierowaniem pacjenta przez lekarza POZ na test w kierunku koronawirusa, rozszerzenie możliwości zlecania testów nie tylko przez aplikację gabinet.gov.pl - to jedne z kilku postulatów Porozumienia Zielonogórskiego, które spełnił minister zdrowia. Znalazły się one w porozumieniu zawartym 1 października między ministrem Adamem Niedzielskim a przedstawicielami środowiska lekarzy rodzinnych, m.in. Porozumienia Zielonogórskiego, które reprezentowali prezes Jacek Krajewski oraz wiceprezesi Marek Twardowski i Tomasz Zieliński.

Z prognoz resortu zdrowia wynika, że w najbliższym czasie będzie w Polsce nawet ponad 2 tysiące zakażonych koronawirusem dziennie. Wobec eskalacji skali pandemii minister spotkał się z reprezentantami środowisk lekarzy rodzinnych, po którym doszło do podpisania porozumienia. Najważniejszym tematem spotkania było to, co będzie się działo z pacjentem z pozytywnym wynikiem na obecność koronawirusa. Podczas konferencji prasowej minister tłumaczył, że na początku jesienna strategia walki z epidemią zakładała, że pacjent z dodatnim wynikiem na koronawirusa będzie szedł do szpitala zakaźnego i tam będzie oceniany jego stan.  Teraz mieniła się sytuacja, zakaźnikow jest zbyt mało, stąd większa rola lekarzy innych specjalności - pacjenci dodatki będą mogli być skierowani na izolację domową przez każdego lekarza, także lekarza POZ.

Minister  zdecydował też o zmianie finansowania w zakresie prowadzenia pacjenta z dodatnim wynikiem COVID-19. Zdefiniowano nową stawkę „fee for service”, która będzie miała zastosowanie dla każdego pacjenta z dodatnim wynikiem -  lekarz otrzyma wynagrodzenie za obsługę takiego pacjenta. Wymóg badania fizykalnego zostanie zniesiony i to lekarz zdecyduje, czy pacjent powinien być zdiagnozowany tylko metodą teleporady, czy wymaga wizyty i tym samym fizykalnego badania.

Prezes Porozumienia Zielonogórskiego Jacek Krajewski dobrze ocenił rozmowy z ministrem że rozmowy były dobre.

- Obecne kierownictwo resortu zdrowia jest wrażliwe na nasze sugestie. Uważaliśmy, że te decyzje, które były podejmowane wcześniej nie były w znaczącym stopniu z nami konsultowane. Teraz jednak idziemy do przodu - przyznaje Krajewski. - Pozwala to na nadzieję, że włączenie pełną parą wszystkich zaangażowanych w przeciwdziałanie COVID-19 się uda i że uda nam się tę epidemię wspólnymi siłami przynajmniej powstrzymać, a w dużej mierze zacznie się cofać nowa fala. To współdziałanie i obietnica kolejnych spotkań z kierownictwem resortu przybliża do rozwiązania tych problemów.

Porozumienie Zielonogórskie czeka na rozporządzenie, które poza porozumieniem znormalizuje wszystkie konieczne do podjęcia działania.

Wraz z nastaniem chłodów nadchodzi wzrost zachorowań na infekcje układu oddechowego, w tym grypę. Często pacjenci twierdzą, że mimo szczepienia przeciwko grypie zachorowali.
Pozostaje pytanie: czy w związku z tym warto się szczepić?

Infekcje układu oddechowego są wywoływane przez ok. 200 rodzajów wirusów. Większość z nich obarczy nas gorączką, bólem gardła czy kaszlem, ale po kilku dniach ustąpi bez śladu. Tylko wirus grypy może nieść oprócz klasycznych objawów infekcyjnych groźne powikłania. 
Zachorowanie na grypę może nie skończyć się kilkudniowym pobytem w łóżku.

Do najczęstszych powikłań grypy należą:

1. Zapalenie oskrzeli i płuc (często o ciężkim przebiegu).
2. Zapalenie ucha środkowego.
3. Zapalenie zatok obocznych nosa.
4. Zapalenie mięśnia serca i osierdzia.
5. Zapalenie mózgu.
6. Zapalenie mięśni.
7. Niewydolność wielonarządowa (np. niewydolność oddechowa i nerek).
8. Uogólniona reakcja zapalna prowadząca do sepsy.

Powikłania zdarzają się u 1-5% chorujących na grypę. Częściej zdarzają się u osób z grup ryzyka. W tej populacji powikłania dotyczą nawet 30% chorych.

W grupie podwyższonego ryzyka powikłań grypy znajdują się:
1. Osoby powyżej 65 roku życia.
2. Dzieci poniżej 2 roku życia.
3. Ciężarne oraz kobiety w pierwszych 2 tygodniach połogu.
4. Pensjonariusze zakładów opieki długoterminowej.
5. Osoby z osłabieniem odporności w wyniku HIV, AIDS, choroby nowotworowej lub długotrwale przyjmujący leki immunosupresyjne (np. po przeszczepach).
6. Osoby z przewlekłymi chorobami neurologicznymi.
7. Hematologicznymi.
8. Przewlekłymi chorobami płuc (astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, mukowiscydoza).
9. Cukrzycą.
10. Zastoinową niewydolnością serca.
11. Przewlekłą chorobą niedokrwienną serca.
12. Przewlekłą chorobą nerek.
13. Przewlekłą niewydolnością wątroby.
14. Dziedzicznymi chorobami metabolicznymi (np. hemochromatozą).
15. Otyłością olbrzymią (BMI powyżej 40kg/m²).
16. A także u osób młodych, poniżej 19 roku życia długotrwale przyjmujących aspirynę.

Szczepienie przeciwko grypie zalecane jest wszystkim, ale szczególnie osobom z grup ryzyka. 

Ale nie tylko starszym i obarczonym chorobami przewlekłymi. Zaszczepione powinny być kobiety ciężarne (w każdym okresie ciąży), planujące ciążę, kobiety w połogu i karmiące piersią, dzieci powyżej 6 miesiąca życia. W przypadku dzieci młodszych (poniżej 6 miesięcy nie wykonuje się szczepienia przeciwko grypie) warto zaszczepić osoby z otoczenia dziecka, by ograniczyć rezerwuar zarazka. Szczególnym zaleceniom podlegają pracownicy ochrony zdrowia jako grupa narażona na częsty kontakt z osobami chorymi na grypę.

Przeciwwskazania do szczepienia są nieliczne:

1. Ciężka reakcja alergiczna na którykolwiek ze składników szczepionki.
2. Wiek poniżej 6 miesięcy.
3. Umiarkowana lub ciężka infekcja gorączkowa (czasowe przeciwwskazanie).

Nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia łagodna infekcja gorączkowa, przyjmowanie antybiotyku, ciąża, karmienie piersią.

Objawy niepożądane są rzadkie. Do najczęstszych należą odczyny w miejscu wkłucia pod postacią obrzęku, tkliwości czy bolesności. Objawy ogólne jak bóle głowy, mięśni i stawów, uczucie zmęczenia, czy nudności występują znacznie rzadziej. Gorączka może wystąpić u dzieci poniżej drugiego roku życia.

W Polsce przeciwko grypie co roku szczepiło się ok. 4 % ludności. W związku z epidemią i zachorowaniami na COVID-19 znacznie wzrosło zainteresowanie Polaków szczepieniami przeciwko grypie. Zwykle szczepionki były dostępne już pod koniec sierpnia. W tym sezonie będą później. Przewiduje się, że na przełomie września i października. Ministerstwo Zdrowia zapewnia, że do Polski trafi 2 miliony dawek. Jest to ilość wystarczająca dla 5,2 % Polaków. Czyli nie wiele więcej niż zużywaliśmy w poprzednich sezonach grypowych, kiedy nie było zagrożenia koronawirusem. Jednak szczepionki to nie świeże bułeczki. Ich proces produkcyjny jest długi i został zaplanowany na poziomie podaży z lat poprzednich. Wpłynęli na to zwłaszcza ci, którzy do tej pory nie widzieli potrzeby, by się przeciwko grypie zaszczepić.

Małgorzata Stokowska-Wojda

Miażdżyca, która jest plagą współczesności atakuje ludzkie tętnice. Wielki problem stwarza zajmując tętnice wieńcowe, od których zależy ukrwienie serca-najważniejszego mięśnia organizmu. Pogłębiające się zwężenie tętnicy wieńcowej coraz bardziej upośledza dopływ krwi, aż zatkanie jej doprowadza do braku ukrwienia fragmentu mięśnia serca, jego zawału a w konsekwencji martwicy. Okaleczone serce to człowiek ze znaczną niewydolością i ograniczeniem sprawności fizycznej. Stan, którego nie da się odwrócić. Jednak można do niego nie dopuścić. W sukurs przychodzą nowoczesne technologie.

Jednym ze sposobów zapobiegania zwężeniom tętnic, również wieńcowych, jest implantacja stentów-drobnych elementów, zwykle metalowych o wyglądzie podobnym do małej sprężynki. Umieszczenie stentu w miejscu zwężenia tętnicy stanowi rodzaj rusztowania rozciągającego wąskie gardło. Obecnie najczęściej stosowane są stenty kobaltowo-chromowe uwalniające leki.

Mimo tego, że są coraz doskonalsze i bezpieczniejsze, posiadają istotne wady:

1. Niektóre osoby mają nadwrażliwość na składniki metalowego stentu.
2. Ryzyko późnej zakrzepicy w stencie powodującej niedrożność tętnicy wieńcowej.
3. Ryzyko złamania lub pęknięcia.
4. Nawrotu zwężenia w miejscu wszczepienia stentu.
5. Upośledzenie funkcji tętnicy, w której stent umieszczono.

Ponowna interwencja w miejscu, w którym wcześniej wszczepiono stent bywa często konieczna, ale też trudna. Stało się to motywacją do wymyślenia stentów z materiałów biodegradowalnych. Wszczepiony stent, w zależności od tego z jakiego wykonano go materiału, spełnia swą funkcję przez kilka miesięcy do kilku lat, po czym ulega rozpadowi i całkowitemu wchłonięciu. Jeżeli zachodzi taka potrzeba, w tym samym miejscu tętnicy wieńcowej bez przeszkód można umieścić następny stent. Biodegradowalne stenty umożliwiają udrażnianie newralgicznego miejsca wielokrotnie.

Szczególnie jest to ważne u osób młodych, u których należy się liczyć z koniecznością licznych zabiegów oraz u osób uczulonych na metale.

Większość z nas wie, że drobny element jak stent jest implantowany z wykorzystaniem nakłucia przezskórnego. Drogą są naczynia krwionośne za pośrednictwem, których obserwowany na monitorze stent dociera do miejsca przeznaczenia–zwężenia tętnicy wieńcowej. Wykorzystując dostęp wkłucia przezskórnego można założyć również zastawki aortalne. Idealnym rozwiązaniem byłaby możliwość wykonania wszystkich zabiegów z zakresu kardiologii inwazyjnej przy użyciu wkłucia przezskórnego. Jednak problem stanowi rozmiar elementów, które tą metodą należy przetransportować. Graniczny rozmiar to 7 mm. Takiej wielkości element można zmieścić w systemie dostawczym. Oprócz ograniczeń systemu dostawczego, istnieją ograniczenia po stronie pacjenta np. nasilone zmiany miażdżycowe znacznie zwężające tętnice zwłaszcza kończyn dolnych, kobiety i dzieci, które mogą mieć naturalnie tętnice o wąskim przekroju.

Istotną zdobyczą nowej technologii są wszczepialne rejestratory EKG. Mini-aparat EKG umieszczony w ludzkim ciele nie tylko wykonuje zapis pracy serca, ale może go transmitować na odległość. Starszy model wszczepialnego rejestrator EKG ma wielkość sporego pendrive´a. Umieszcza się go pod skórą po lewej stronie mostka. Najmniejszy ma wymiary 44,8X7,2X4,0 mm. Za pomocą specjalnego zestawu jest „wstrzykiwany” w czwartą przestrzeń międzyżebrową po stronie lewej. Sposób działania obydwu rodzajów wszczepialnych rejestratorów EKG jest podobny. Bateria pozwala urządzeniu funkcjonować 2-4 lat. Rejestrator zapisuje fragmenty EKG różnej długości. Czas zapisu do 60 minut. Wszystkie rejestratory mają możliwość transmisji danych.

Stosowane są do diagnostyki :

1. Niewyjaśnionych omdleń.
2. U pacjentów z niepewnym rozpoznaniem padaczki.
3. U osób z niewyjaśnionymi kołataniami serca.
4. U pacjentów po zawałach mózgu z podejrzeniem napadów migotania przedsionków.

Wszczepianie, a szczególnie „wstrzykiwanie” rejestratorów przy użyciu nowoczesnych zestawów jest zabiegiem łatwym, bezpiecznym i nie wymaga specjalnych warunków. Trwa kilka minut i może się odbyć w każdym gabinecie zabiegowym.

Odsetek powikłań jest bardzo niski-ok. 1,5%. Powikłania zaś są niegroźne:

1. Infekcja w miejscu wszczepienia rejestratora.
2. Przetarcie skóry nad urządzeniem.
3. Rzadko może wystąpić krwawienie lub ból w miejscu wszczepienia.

Mimo łatwości wykonania, bezpieczeństwa i dużego zapotrzebowania na nowoczesną diagnostykę przy użyciu wszczepialnych rejestratorów, zabiegów tych w Polsce wykonuje się nie wiele. Powodem jest brak refundacji procedury przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Małgorzata Stokowska-Wojda

21 września przypada Światowy Dzień Walki z Chorobą Alzheimera określaną również jako demencja czy otępienie. Jest to choroba zwyrodnieniowa mózgu, polegająca na zaniku komórek nerwowych i ich połączeń, proces spowodowany jest odkładaniem się w tkance mózgowej białek o patologicznej strukturze (beta-amyloidu).

Charakterystycznymi objawami tej choroby jest stopniowy zanik pamięci powiązany z zaburzeniami procesów poznawczych, takich jak poprawne liczenie, orientacja przestrzenna czy upośledzenie mowy. Często pogłębiająca się dysfunkcja procesów poznawczych oraz funkcjonalnych, może doprowadzić do niesamodzielności a bardzo często również całkowitej zależności od członków rodziny bądź opiekunów.

Alzheimer zaliczany jest do chorób neurodegeneracyjnych, które należą do najpoważniejszych schorzeń współczesnego społeczeństwa. Schorzenie uznawane jest za chorobę cywilizacyjną, związaną z nadmierną urbanizacją i uprzemysłowieniem (ekspozycja na toksyczne substancje np. pestycydy czy metale ciężkie).

Alzheimer występuje głównie u osób starszych, po 65 roku życia. Większą zachorowalność obserwuje się u kobiet niż u mężczyzn. Choroba Alzheimera trwa na ogół od 6 do 14 lat.

Choroba została opisana po raz pierwszy w 1906 r. przez niemieckiego psychiatrę Alois Alzheimer i od tego czasu nadal nie poznano wszystkich tajemnic skrytych przez chorobę. Mimo ogromnego postępu wiedzy medycznej, ciągle nie są jasne przyczyny jej występowania a leczenie nadal nie przynosi oczekiwanych skutków. 

Do czynników ryzyka wystąpienia choroby Alzheimera zalicza się:

• zaawansowany wiek;
• obciążenia rodzinne;
• mutacje genów;
• długotrwałe, wysokie ciśnienie;
• długotrwały stres;
• przebyte urazy głowy;
• duże stężenie homocysteiny;
• niedobór witamin z grupy B odpowiadających za przewodnictwo nerwowe;
• brak ćwiczeń pamięci - co powoduje nie tworzenie się nowych połączeń nerwowych.

W początkowym etapie choroby objawy są trudno zauważalne, często mylone z typowym zachowaniem związanym z coraz starszym wiekiem. Chory zaczyna zapominać podstawowe rzeczy: zapomina słowa, imiona, gubi się w znanych mu miejscach, wolniej liczy, nie jest pewien dnia czy godziny. Kolejnymi niepokojącymi objawami są wahania nastroju, złość lub niechęć do kontaktów z ludźmi, do tego dochodzą związane z zaburzeniami pamięci podejrzenia wobec bliskich, że coś złośliwie schowali, nasilają się stany lękowe. Z czasem zaburzenia pamięci są coraz poważniejsze, chory traci orientację, pamięta znacznie lepiej rzeczy z przeszłości, lecz nie pamięta ich chronologii. Równolegle pojawiają się kłopoty z mową - problemy z doborem słów, wypowiadaniem się, zdania są pozbawione sensu, a dykcja niewyraźna. Coraz poważniejsze są problemy z koordynacją ruchów, często uniemożliwiające wykonanie najprostszych czynności. W ostatnim etapie choroby pacjent traci kontakt z otoczeniem, nie radzi sobie z wykonywaniem podstawowych czynności, wymaga stałej opieki ze strony rodziny/opiekunów. Przestaje rozpoznawać bliskich, nie potrafi określić, gdzie się znajduje, nie panuje nad czynnościami fizjologicznymi. W ostatniej fazie chory leży i już nie można się z nim porozumieć, bo nie mówi świadomie i nie rozumie słów.

Bezpośrednią przyczyną śmierci nie jest choroba Alzheimera, ale inne schorzenia i powikłania. Pomimo intensywnych badań oraz wysokich nakładów pieniężnych, do tej pory nie udało się opracować skutecznego i pozbawionego działań niepożądanych środka farmaceutycznego dla chorych na Alzheimera, można tylko opóźniać i łagodzić objawy.

Podstawowymi elementami w terapii choroby Alzheimera są:

• spowolnienie postępu choroby;
• kontrola nad zachowaniem, dezorientacją oraz stanami niepokoju;
• modyfikacja środowiska domowego;
• wsparcie członków rodziny oraz opiekunów.

Wspomagające w procesie leczenia są: zmiana stylu życia (słuchanie muzyki relaksującej oraz stosowanie technik relaksacyjnych, regularne spacery itp.), stosowanie leków wspomagających oraz suplementów (antyutleniacze), takich jak witamina B,E czy wyciąg z Ginkgo Biloba.

Jedyną dotychczas zaaprobowaną i szeroko stosowaną metodą leczenia jest stosowanie inhibitorów cholinoesterazy. Sytuacja opiekunów ludzi chorych na Alzheimera jest szczególnie trudna, ale też stan zdrowia podopiecznych, postępy choroby - zależą przede wszystkim od ich poświęcenia, wysiłku i wiedzy. Stała opieka nad chorym na Alzheimera wymaga ogromnego wysiłku zarówno psychicznego jak i fizycznego.

W Polsce od 1992 r. prężnie działa Polskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera, które jest również członkiem Europejskiej i Światowej Federacji Organizacji Alzheimerowskich, to od nich można czerpać wiedzę na temat choroby jak i opieki nad osobą, która cierpi z powodu tej choroby.