Dbanie o właściwą wagę jest bardzo modne i należy do dobrego tonu. Wyznacznikiem, czy masa naszego ciała mieści się w normie czy też nie, jest wskaźnik BMI. Łatwo go wyliczyć.

Wzrost w metrach (176 cm= 1,76m) podnieść do kwadratu i przez tą wartość podzielić masę ciała w kilogramach. W ten sposób uzyskamy wskaźnik BMI w kg/m². Dla mężczyzny o wzroście 176 cm i masie ciała 100 kg, 100kg : (1,76X1,76m)=100kg: 3,097m²=32,289kg/m².

Czyli BMI dla tego mężczyzny wynosi 32,289kg/m².

BMI- wskaźnik masy ciała pozwala ocenić, czy „kochanego ciała” nie jest aby za dużo.

BMI:

Od 19 do 25–masa ciała prawidłowa.

Powyżej 25 do 30-nadwaga.

Powyżej 30 do 39,9-otyłość.

Od 40 i więcej-otyłość olbrzymia.

Od dawna wiemy, że otyłość nie jest tylko defektem kosmetycznym. Prowadzi do chorób układu krążenia, cukrzycy, obturacyjnego bezdechu sennego. Jest chorobą, która nie tylko pogarsza komfort funkcjonowania, ale wyraźnie skraca życie i jako taka powinna być skutecznie leczona.

Do zrzucenia 4 nadprogramowych kilogramów zwykle wystarczy dostosować się do zasady „mniej jeść i więcej się ruszać”. Zrzucić 40 kilogramów nadwagi tą metodą nie jest możliwe.

Coraz częściej w leczeniu otyłości bierze udział chirurgia bariatryczna. Są to zabiegi wykonywane przy użyciu laparoskopu, co w znacznym stopniu zmniejsza obciążenie u otyłego pacjenta, a ilość powikłań pooperacyjna po tych zabiegach jest mniejsza niż po wycięciu wyrostka robaczkowego czy pęcherzyka żółciowego. Zabiegi bariatryczne mają na celu zmniejszenie pojemności żołądka i uzyskanie w konsekwencji spadku masy ciała.

Istnieją różne techniki operacyjnego leczenia otyłości, a metoda jest dobierana indywidualnie do każdego pacjenta:

1. Rękawowa resekcja żołądka-najczęściej stosowana. Polega na wycięciu fragmentu żołądka, co zmniejsza jego pojemność i redukuje poziom greliny–hormonu produkowanego przez błonę śluzową żołądka pobudzającego łaknienie. Po tym zabiegu obserwuje się spadek tkanki tłuszczowej o ok. 60% w skali roku.
2. By-pass żołądkowy-górną część żołądka łączy się z dalszą częścią jelita cienkiego. Pozwala to na zmniejszenie objętości żołądka i skrócenie odcinka jelita, w którym odbywa się wchłanianie substancji odżywczych. Skutkiem jest zredukowanie tkanki tłuszczowej nawet o 70%.
3. Opaska żołądkowa-polega na umieszczeniu na żołądku opaski silikonowej, która dzieli go na dwie części. Wypełnienie jednej części żołądka daje uczucie sytości. Jest to zabieg całkowicie odwracalny.
4. Balon żołądkowy-metoda z wyboru u pacjentów, u których z uwagi na wysoki stan otyłości nie jest możliwe wykonanie zabiegu operacyjnego. Umieszczony w żołądku balon jest wypełniany tak, by rozciągnąć ściany żołądka powodując tym uczucie sytości.

Możliwość laparoskopowego wykonania zabiegów bariatrycznych u otyłych osób często ze współistnieniem innych chorób sprawia, że obciążenie operacją jest mniejsze, przebieg pooperacyjny lżejszy i szybsza rehabilitacja. 

Przeciwwskazaniem do operacji bariatrycznej jest uzależnienie od alkoholu lub narkotyków.

W Polsce operacje bariatryczne są refundowane przez NFZ. Kwalifikuje się do nich osoby z otyłością olbrzymią (BMI 40 i więcej) i po niepowodzeniu leczenia dietetycznego i wzmożonej aktywności fizycznej.

W obserwacji 12 letniej chorych po leczeniu zabiegowym stwierdzono większą utratę masy ciała, częstszą remisję cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego i innych chorób niż u osób leczonych z powodu otyłości nieoperacyjnie.

Leczenie operacyjne otyłości jest nieporównywalnie tańsze niż wydatki na terapię długofalowych jej powikłań. Według różnych źródeł w Polsce wykonuje się 2,5 do 3 tysięcy operacji bariatrycznych rocznie. Zważywszy, że na otyłość cierpi ok. 700 tysięcy Polaków ciągle jest to kropla w morzu.

Małgorzata Stokowska-Wojda

Zdrowy, dostatecznie długi sen jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania. Poczucie niewyspania i zmęczenia chorego nie tylko skutkuje pogorszeniem koncentracji w ciągu dnia, chwiejnością emocjonalną, drażliwością i obniżeniem wydajności w pracy, ale sprzyja rozwojowi wielu chorób przewlekłych.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia sen jest coraz krótszy. Pojawia się coraz więcej czynników zakłócających sen wynikających ze stanu somatycznego, psychicznego oraz przyczyn zewnętrznych, z których najpowszechniejszą jest hałas.

Zaburzenia snu na czele z bezsennością stanowią poważny problem medyczny i społeczny. Powszechnie uważa się, że jest to przypadłość osób starszych, jednak stwierdzono, że pojawiają się u osób w każdym wieku. Już u dzieci i młodzieży obserwuje się kłopoty z zaśnięciem lub zakłóconym rytmem dobowym. Ryzyko wystąpienia zaburzeń snu rośnie z wiekiem. Okresowo na bezsenność cierpi ok. 30% ludzi.

Według definicji bezsenność to trudności z zaśnięciem lub utrzymaniem snu podczas więcej niż trzech nocy w ciągu tygodnia przez czas dłuższy niż jeden miesiąc.

Zaburzenia snu prowadzą do pogorszenia samopoczucia w ciągu dnia. Po zażyciu leków nasennych i przespanej nocy komfort pacjenta znacznie się poprawia. Często jednak ten stan skłania do zażywania nadmiernej ilości tych leków, a stąd już tylko krok do uzależnienia.

Według Światowej Organizacji Zdrowia uzależnienie to „stan potrzeby lub polegania na czymś/kimś dla uzyskania wsparcia w celu funkcjonowania czy nawet przeżycia”.

Zespół uzależnienia jest to grupa zjawisk fizjologicznych i poznawczych przebiegających z odczuciem przymusu stosowania konkretnej substancji. Jest on szczególnie dotkliwy, gdy substancja jest trudno dostępna. Najczęściej celem jaki chce osiągnąć osoba uzależniona jest ucieczka od realiów, od własnej osoby.

Rozpoznanie uzależnienia (nałogu) można postawić jeżeli minimum trzy z cech poniżej wymienionych występują łącznie przez co najmniej rok:

1.      Silne pragnienie przyjmowania substancji lub poczucie przymusu jej przyjmowania.

2.      Trudności w kontroli zachowań związanych z przyjmowaniem substancji, rozpoczęciem przyjmowania, jego zakończeniem lub używaną ilością.

3.      Fizjologiczne objawy odstawienia po przerwaniu lub zmniejszeniu ilości przyjmowanej substancji.

4.      Oznaki tolerancji (potrzeba zwiększenia ilości, bo dotychczas przyjmowana dawka już nie daje pożądanego działania).

5.      Zaniedbywanie innych zainteresowań lub alternatywnych źródeł przyjemności.

6.      Przyjmowanie substancji mimo jasnych dowodów jej szkodliwych następstw.

Podejrzenie nałogu sugerują zmiany zachowania chorego, a zwłaszcza:

1.      Konieczność zdobywania i przyjmowania substancji w sposób ciągły lub okresowy w celu doświadczenia jej działania na psychikę lub w celu uniknięcia przykrych skutków jej odstawienia.

2.      Wyraźna skłonność do stałego zwiększania dawki.

3.      Ujawnienie się szkodliwego wpływu środka uzależniającego na osobowość chorego i jego otoczenia.

Nagłe zaprzestanie przyjmowania substancji, która wywołała uzależnienie powoduje zespół odstawienny inaczej zwany abstynencyjnym. Przebieg zespołu abstynencyjnego zależy od rodzaju substancji uzależniającej oraz jej dawki. Zawsze jest nieprzyjemny, a czasami może zagrażać życiu. W zależności od indywidualnej reakcji chorego, środka i dawki jaką przyjmował objawy mogą mieć różną konfigurację i nasilenie.

W ramach zespołu abstynencyjnego mogą wystąpić:

1.      Nadwrażliwość na bodźce słuchowe i światło.

2.      Nieprawidłowe doznania kołysania ciała.

3.      Objawy grypopodobne.

4.      Nudności, wymioty.

5.      Jadłowstręt.

6.      Lęk.

7.      Bezsenność.

8.      Drżenia.

9.      Wzmożona potliwość.

10.  Spadek ciśnienia tętniczego krwi.

Zdarzają się również

11.  Drgawki.

12.  Majaczenie.

13.  Zapaść sercowo-naczyniowa.

14.  A nawet zgon.

W przypadkach uzależnienia, również od leków nasennych bywa konieczna detoksykacja w warunkach szpitalnych, a także psychoterapia.

Aby walka z bezsennością nie przerodziła się w walkę z uzależnieniem warto stosować się do zaleceń lekarskich, a w szczególności nie zwiększać samodzielnie zaleconej dawki leku, czy nie wydłużać okresu jego stosowania.

Małgorzata Stokowska-Wojda

Prezes Porozumienia Zielonogórskiego Jacek Krajewski zachęca lekarzy zrzeszonych w Federacji do zbierania podpisów pod obywatelskim projektem ustawy„Szczepimy, bo myślimy”. 6 lutego br. postanowieniem Marszałka Sejmu RP został utworzony Komitet Obywatelski Inicjatywy Ustawodawczej "Szczepimy, bo myślimy" ustawy o zmianie ustawy Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw. Teraz  do 6 maja br. trzeba zebrać 100 tysięcy podpisów. Wówczas projekt zostanie przyjęty do dalszego procedowania. 

          Projekt zakłada, że samorządy będą miały możliwość wprowadzenia obowiązkowych  szczepień ochronnych jako punktowanego kryterium w czasie rekrutacji do żłobków i przedszkoli. Obecnie wśród kryteriów istnieją np: posiadanie rodzeństwa czy niepełnosprawność.

- Od początku wspieraliśmy tę inicjatywę - mówi prezes Jacek Krajewski. - Teraz, gdy został określony termin zebrania podpisów, zamierzamy w tym pomóc. Trzy miesiące to niewiele czasu, ale mam nadzieję, że dzięki zaangażowaniu kolegów i świadomości samych pacjentów jest to zadanie wykonalne.

          Przypomnijmy, że Porozumienie Zielonogórskie ma doświadczenie w prowadzeniu tego typu akcji. To właśnie lekarze Federacji zebrali większość ze 150 tysięcy podpisów pod projektem ustawy zwiększającej nakłady na ochronę zdrowia do poziomu 6,8 proc. w ciągu trzech lat.

          Prezes Porozumienia Zielonogórskiego podkreśla, że każda inicjatywa promująca szczepienia, zasługuje na poparcie środowiska medycznego. A wręcz jest jego obowiązkiem, zwłaszcza teraz, gdy rozwijają się ruchy antyszczepionkowe. Niestety, zdarzają się wśród ich działaczy także lekarze.

- To się kłóci z naszą profesją - stwierdza Jacek Krajewski. -  Wiedza medyczna opiera się na udowodnionych naukowo faktach. Dzięki szczepieniom udało się wyeliminować wiele chorób dziesiątkujących w przeszłości ludzkość. Odkrycie szczepionek uznaje się słusznie za jedno z ważniejszych dokonań medycyny.

W ostatnich latach sukcesywnie rośnie częstość występowania nowotworów i ilość zgonów, których przyczyną są choroby nowotworowe. 

Sytuacja ta jest złożona. Sprzyjają jej:

1. Starzenie się społeczeństwa.
2. Wpływ czynników zewnętrznych działających bezpośrednio.
3. Czynniki zewnętrzne wywołujące zmiany genetyczne.
4. Występowanie chorób stanowiących czynniki ryzyka nowotworów.
5. Postęp technologiczny w medycynie zwłaszcza w zakresie metod diagnostycznych pozwalający na wzrost skuteczności w rozpoznawaniu chorób nowotworowych. 

Największą grupą nowotworów złośliwych są raki, które z uwagi na typ komórkowy dzieli się na płaskonabłonkowe i gruczołowe.

Największy problem stanowi rak puca. Jest to pierwsza przyczyna zgonów z powodu nowotworów zarówno mężczyzn jak i kobiet.

1. W dalszej kolejności u mężczyzn najwięcej zachorowań jest z powodu:
2. Raka gruczołu krokowego.
3. Jelita grubego.
4. Pęcherza moczowego.
5. Żołądka.
6. Nerki.

U kobiet występuje najczęściej:

1. Rak piersi.
2. Jelita grubego.
3. Trzonu macicy.
4. Jajnika.
5. Rak szyjki macicy.

Najbardziej podstępny przebieg ma rak płuca- podobnie jak rak trzustki, żołądka czy jajnika. Bardzo długo rozwijają się nie dając żadnych oznak. Z chwilą wystąpienia objawów nowotwór ma już znaczy stopień zaawansowania, co utrudnia jego leczenie.

W walce z rakiem niezwykle ważne są badania profilaktyczne:

1. Mammografia.
2. Cytologia.
3. Kolonoskopia.

Umożliwiają one wykrycie nowotworu (piersi, szyjki macicy, jelita grubego) we wczesnym bezobjawowym stadium. Pozwala to na skuteczne usunięcie operacyjne guza, a tym samym na całkowite wyleczenie.

Niektóre guzy, wrażliwe na napromienianie, leczy się za pomocą radioterapii.

Coraz lepsze efekty osiąga się w chemioterapii nowotworów polegającej na niszczeniu komórek nowotworowych przy pomocy leków. Niestety, leki wpływające destrukcyjnie na tkankę złośliwego guza szkodzą również choremu. Postępem w zakresie chemioterapii jest terapia celowana. Wykorzystuje ona cząstki działające w obrębie komórek nowotworowych, w związku z czym niszcząc nowotwór daje choremu znacznie mniej działań niepożądanych.

Powodzenie terapii zależy od:

1. Typu nowotworu.
2. Jego stopnia zaawansowania.
3. Stanu chorego.

Zbadano, że ludzki układ odpornościowy jest naturalnie wyposażony w mechanizmy chroniące przed rozwojem nowotworu. Specjalne komórki układu odpornościowego rozpoznają komórki nowotworowe i przekazują tą informację komórkom efektorowy, które doprowadzają do śmierci „obcych” komórek. Naturalne mechanizmy spowalniają rozrost guza, ale często równowaga jest labilna i guz wygrywa.

Od dawna trwały próby stosowania środków pobudzających własny układ odpornościowy w terapii nowotworów. Dopiero jednak wyniki prac z ostatnich lat pozwoliły na wprowadzenie skutecznych leków. Historycznie na tą metodę walki z nowotworem naprowadziły badania nad pobudzającym układ odpornościowy działaniem szczepionek.

W zależności od punktu działania na układ odpornościowy opracowano różne metody immunoterapii nowotworów. Immunoterapia nowotworów stała się bardzo ważnym uzupełnieniem klasycznych sposobów leczenia. Coraz szerzej stosuje się tą metodę z klasyczną chemioterapia i radioterapią. Stwierdzono dobre efekty zastosowania równocześnie dwóch różnych sposobów immunoterapii.

Niestety, jeszcze wiele pozostało do zbadania, aby wzrosła skuteczność immunoterapii nowotworów. Nie zostały jeszcze poznane wszystkie tajniki układu odpornościowego pozwalające dobrać właściwemu choremu, przy konkretnym typie guza tę najskuteczniejszą metodę.

Małgorzata Stokowska-Wojda

Żyjemy coraz dłużej i w związku z powyższym mamy możliwość zaobserwowania na własnej skórze skutków upływającego czasu. Naturalnym objawem starzenia się skóry są zmarszczki - wynik zmniejszenia się jej elastyczności, ale oprócz kurzych łapek na skórze dojrzałej pojawiają się inne zmiany - łagodne guzki, czy brodawki stanowiące defekt kosmetyczny, ale w większości nie niosące zagrożenia nowotworem skóry.

BRODAWKI ŁOJOTOKOWE SKÓRY

Brodawki łojotokowe mają charakter grudek lub guzków. Są wyraźnie odgraniczone od skóry. Mają barwę ciemniejszą od naturalnego koloru skóry, ale zdarzają się brodawki bardzo jasne i bardzo ciemne. Te o czarnym zabarwieniu mogą być podobne do czerniaka. Brodawki łojotokowe mają wielkość od kilu milimetrów do kilkunastu centymetrów i przybierają różne kształty. Najczęściej zlokalizowane są na tułowiu, ale występują również na skórze owłosionej głowy i w okolicach narządów płciowych. W miarę upływu czasu brodawki łojotokowe powiększają się, mogą też zmieniać barwę. Bywa, że stanowią przyczynę świądu lub pieczenia. Jednak nie stwierdzono, by brodawka łojotokowa ulegała transformacji do nowotworu złośliwego skóry. Elektrokoagulację, która umożliwia usunięcie brodawki łojotokowej wykonuje się wyłącznie z powodów estetycznych.

PUNKTY RUBINOWE

Punkty rubinowe zwane są również naczyniakami starczymi. Mają postać niewielkich, często rozsianych grudek o barwie czerwonej lub bordowej, rzadziej różowej. Są one wynikiem nadmiernego rozrostu naczyń krwionośnych. Z wiekiem ich ilość wzrasta, a pojawiają się już w wieku 30-40 lat. Zwykle są drobnymi zmianami od kilku milimetrów do 1 centymetra, bardzo rzadko większe. Mają charakter łagodny, nie wymagają leczenia i traktowane są jako defekt kosmetyczny.

WŁÓKNIAKI MIĘKKIE

Mają postać uszypułowanych guzków. Ich wielkość waha się od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Rosną wolno i czasami mogą osiągać większe rozmiary. Najczęściej przybierają kolor skóry. Występują jako zmiany pojedyncze i mnogie. Mnogie włókniaki miękkie są mniejsze od pojedynczych i występują najczęściej na skórze gładkiej szyi i w fałdach skórnych (pod piersiami, w pachach i pachwinach). Pojawiają się w każdym wieku, ale znacznie więcej przybywa ich po 40 roku życia. Stwierdzono, że dużo częściej występują u osób z zaburzeniami metabolicznymi: otyłością, cukrzycą, podwyższonym poziomem cholesterolu.

Włókniaki miękkie są zmianami łagodnymi i jako takie nie wymagają leczenia. Ze względów estetycznych można je usunąć metodą koagulacji. 

ROGOWACENIE SŁONECZNE

Rogowacenie słoneczne ma postać zmian o charakterze zaczerwienia skóry ze złuszczaniem. Obejmuje miejsca narażone na nasłonecznienie: skóra twarzy, zwłaszcza grzbiet nosa, małżowiny uszne. Szczególnie wrażliwa na wystąpienie choroby jest wyłysiała skóra głowy. Zmiany nie powodują objawów ogólnych, ale przy współistnieniu stanu zapalnego mogą być przyczyną świądu. Rogowacenie słoneczne występuje powszechnie w Europie, a jego częstość zwiększa się z wiekiem. Częściej występuje u mężczyzn. Zmiany mogą przez wiele lat pozostawać w tej samej formie, mogą się cofać, ale w 20% przypadków ulec transformacji do kolczystokomórkowego raka skóry. Rogowacenie słoneczne jest uważane za stan przedrakowy i wymaga leczenia. W zależności od stopnia zaawansowania choroby w leczeniu używa się kriodestrukcji (znanej jako „wymrażanie”) czy terapii fotodynamicznej. Terapia fotodynamiczna jest nowoczesną metodą wykorzystującą nietoksyczne substancje światłoczułe, które po ekspozycji na specjalny rodzaj światła działają niszcząco na komórki nowotworu skóry. Bez względu na stan zaawansowania choroby, jak i w ramach profilaktyki, bezwzględnie należy chronić skórę przed promieniowaniem słonecznym.

Małgorzata Stokowska-Wojda

Zespół jelita drażliwego niewątpliwie daje dolegliwości i jest jednym z najczęstszych rozpoznań w zakresie układu pokarmowego. Szacuje się, że może przewlekle nękać 10-20% osób dorosłych. Zespół jelita drażliwego to trudne do wyjaśnienia objawy ze strony przewodu pokarmowego - dziwna choroba, której nie można potwierdzić żadnymi dostępnymi współczesnej medycynie badaniami. Rozpoznanie stawiane jest po analizie objawów i wykluczeniu innych schorzeń, które poddają się weryfikacji.

Do najczęstszych objawów zespołu jelita drażliwego należą:

1. Ból brzucha lub dyskomfort.
2. Wzdęcia.
3. Zmiany w rytmie wypróżnień.

Charakterystyczne jest, że dyskomfort lub ból brzucha:

1. Zmniejsza się po oddaniu stolca.
2. Jest związany ze zmianą częstości wypróżnień lub wyglądu stolca.

Powinny być także obecne co najmniej dwa z poniższych objawów:

1. Zaburzenia pasażu stolca (wysiłek przy defekacji, naglące parcie, niepełne wypróżnienie).
2. Wzdęcie brzucha (częściej u kobiet), napięcie lub twardość brzucha.
3. Nasilenie dolegliwości po posiłku.
4. Obecność śluzu w stolcu.

W związku z brakiem możliwości potwierdzenia rozpoznania jakimkolwiek badaniem, zespół jelita drażliwego można rozpoznać po wykluczeniu tzw. objawów alarmowych, które mogą towarzyszyć groźnym chorobom układu pokarmowego, w tym chorobom nowotworowym.

Objawy alarmowe:

1. Niezamierzona, niewyjaśniona utrata masy ciała.
2. Krwawienie z odbytu.
3. Badalny guz w obrębie jamy brzusznej lub odbytnicy.
4. Dodatnie markery stanu zapalnego (OB i CRP).
5. Niedokrwistość.

Zespół jelita drażliwego jest chorobą przewlekłą i nawrotową, można o nim myśleć jeżeli objawy trwają co najmniej 6 miesięcy.

Najbardziej charakterystycznym objawem tej choroby jest związek dolegliwości z wypróżnieniami oraz zmiana w rytmie wypróżnień. W związku z powyższym zespół jelita drażliwego dzieli się na trzy postaci kliniczne:

1. Typ biegunkowy.
2. Typ zaparciowy.
3. Typ mieszany.

Choroba ta częściej dotyka ludzi młodych (między 20 a 30 rż.), jest dwa razy częściej rozpoznawana u kobiet. Ostatnie obserwacje wykazują, że wzrasta ilość zachorowań na zespół jelita drażliwego u osób starszych.

Leczenie tego schorzenia jest trudne, ponieważ nie są znane jego przyczyny. Leczenie farmakologiczne nastawione jest wyłącznie na łagodzenie objawów. 

Istotne jest przestrzeganie reguł dietetycznych:

1. Posiłki powinny być regularne i spożywane w spokoju (pośpieszne jedzenie nasila dolegliwości).
2. Należy unikać opuszczania posiłków i zbyt dużych przerw między posiłkami.
3. Dzienna ilość wypijanych płynów powinna wynosić 2l, zwłaszcza wody i napojów bez kofeiny np. ziołowych herbat.
4. Kawę i herbatę dobrze jest ograniczyć do 3 filiżanek dziennie.
5. Ograniczyć należy alkohol i napoje gazowane.
6. Warto zmniejszyć ilość pokarmów bogatobłonnikowych (pieczywo razowe, produkty zbożowe pełnoziarniste i z dodatkiem otrąb).
7. Niewskazane jest spożywanie „skrobii opornej”. Jest to skrobia nieulegająca strawieniu w jelicie cienkim, w stanie niezmieniony dociera do jelita grubego i może nasilać dolegliwości. Spotykana jest często w przetwarzanych lub odgrzewanych potrawach.
8. Spożycie owoców powinno być ograniczone do 3 porcji dziennie (jedna porcja to 80 g).
9. Osoby z biegunką powinny unikać sorbitolu - słodzika dodawanego do niektórych bezcukrowych słodyczy (np. gum do żucia) i napojów. Sorbitol zawierają również niektóre produkty przeznaczone dla osób chorych na cukrzycę, lub odchudzających się.
10. Osoby z wiatrami lub wzdęciami mogą odczuć poprawę po spożywaniu produktów na bazie owsa (płatki owsiane, owsianka) oraz siemienia lnianego (maksymalnie jedna łyżka dziennie).
11. Niewskazane jest stosowanie preparatów aloesu.

Stwierdzono, że objawy zespołu jelita drażliwego nasilają się w okresach zwiększonego stresu u chorego. Zwykle mniej dokuczają w okresie wakacyjnym. W związku z powyższym ważne jest znalezienie czasu na relaks i odprężenie. Istotna jest również aktywność fizyczna, która poprawia komfort pacjenta. Być może jest to odstresowujące działanie ruchu.

Najważniejsze zaś z uwagi na przewlekły charakter choroby, to oswoić ją i nauczyć się z nią żyć.

Małgorzata Stokowska-Wojda

„Zosia jest taka malutka, czy na pewno wszystko jest w porządku?” Rodzice często szukają odpowiedzi na podobne pytania. Nasz wzrost jest uwarunkowany genetycznie i trudno oczekiwać, że dziecko mamy o wzroście 154 cm i taty 162 cm będzie w przyszłości koszykarzem. Bardzo istotna jest ocena, czy wzrastanie dziecka jest jeszcze prawidłowe, czy już stanowi powód do niepokoju. Niedobór wzrostu jest bardzo poważnym problemem. Dotknięty nim człowiek często odczuwa deficyt własnej wartości, przewlekłe frustracje, a w skrajnych przypadkach niskorosłość utrudnia życie codzienne, korzystanie z wielu urządzeń, prowadzenie samochodu, ogranicza życie zawodowe i utrudnia znalezienie partnera. Kluczowe jest rozpoznanie problemu we właściwym czasie. U młodego człowieka, który dojrzeje płciowo, kości kończą wzrastanie i nie ma możliwości wyrównania niedoboru wzrostu.

W ocenie wzrostu dziecka podstawą jest dokładny pomiar. U dzieci do 18 miesiąca pomiar wykonuje się w pozycji leżącej przy użyciu liberometru. Pomiar centymetrem krawieckim po krzywiznach jest obarczony sporym błędem. U dzieci starszych pomiar wykonuje się w pozycji stojącej przy pomocy wzrostomierza. Dziecko powinno stać na stałym równym podłożu. Pięty, pośladki, łopatki i głowa powinny dotykać listwy do pomiaru wzrostu. Głowa ustawiona prosto. Do oceny wzrostu służą specjalne siatki centylowe. Wzrost poniżej 3 centyla oznacza, że wśród rówieśników badanego dziecka niższych jest od niego mniej niż 3% dzieci. Dolną granicę normy stanowi właśnie 3centyl. U dziecka ze wzrostem poniżej 3 centyla stwierdza się niskorosłość.

Bardzo ważne jest też tempo wzrastania małych pacjentów. Najlepiej oceniać je w odstępach 6 miesięcznych. Zahamowanie tempa wzrostu u dotychczas prawidłowo rosnącego dziecka jest sygnałem wysoce niepokojącym i wymaga diagnostyki.

Prawidłowe tempo wzrastania:

7cm/rok u dzieci do 3 roku życia

6cm/rok u dzieci w okresie 3 do 5 roku życia

5cm/rok u dzieci w okresie od 4 do 10 roku życia

4cm/rok u dziewcząt powyżej 10 roku życia , a także u chłopców powyżej 12 roku życia (jeszcze przed okresem dojrzewania).

Przyczyny niskorosłości:

1.      Niedożywienie białkowo-kaloryczne.

W społeczeństwie polskim około 10% dzieci jest permanentnie niedożywiona. U części z nich jest to niedożywienie wynikające z ubóstwa, czy patologii społecznych. U innych jest ono wynikiem nieprawidłowości w żywieniu lub braku konsekwencji rodziców. Dzieci często nie jedzą śniadania przed wyjściem do przedszkola lub szkoły. Na drugie śniadanie kupują słodkie pieczywo, lub wyłącznie słodycze. Krótkie przerwy utrudniają zjedzenie przyniesionej z domu kanapki. Późny obiad w domu sprawia, że dziecko uzupełnia energię wysokosłodzonymi napojami. Skutkiem jest dostateczna ilość kalorii, ale znaczny niedobór białek. Dotyczy to zwłaszcza dzieci ze słabym apetytem. Same niedobory pokarmowe mogą wywołać niskorosłość, ale często występują równocześnie z innym przyczynami niskorosłości.

2.      Niedobory wzrostu w przebiegu chorób przewlekłych                                                                                                      

• choroby przewody pokarmowego: zespoły złego trawienia i wchłaniania w przebiegu celiakii lub przewlekłych zapaleń jelit czy zapaleń wątroby
• przewlekłe choroby neurologiczne przede wszystkim mózgowe porażenie dziecięce
• ciężkie wrodzone wady serca zwłaszcza sinicze
• inne choroby przewlekłe nerek, wątroby czy płuc jak mukowiscydoza, astma oskrzelowa o ciężkim przebiegu, zaburzenia metaboliczne i choroby spichrzeniowe
• u małych dzieci przewlekłe choroby infekcyjne: gruźlica, cytomegalia, toksoplazmoza, lamblioza, tasiemczyce, zakażenie HIV.

3.   Zahamowanie wzrastania wewnątrzmacicznego.

Noworodek z niską lub bardzo niską masą urodzeniową może być dzieckiem niskorosłym.

4.      Liczne zespoły uwarunkowane genetycznie, które charakteryzują się między innymi niskorosłością (np. zespół Downa, zespół Turnera).

5.      Zaburzenia hormonalne:

• niedoczynność tarczycy
• niedobór hormonu wzrostu
• wielohormonalna niedoczynność przysadki mózgowej
• przedwczesne dojrzewanie płciowe
• niewyrównana moczówka prosta
• niedostatecznie wyrównana cukrzyca

Wszystkie zaburzenia hormonalne stanowią przyczynę niskorosłości w niespełna 16% przypadków. Czyli niedobór hormonu wzrostu powszechnie uważany za najczęstszy powód niskorosłości wcale najczęstszym nie jest.

6.       Niedobór wzrostu może być spowodowany czynnikami psychosocjalnymi takimi jak:

• choroba sieroca
• zespoły niezaspokojenia potrzeb emocjonalnych dziecka
• zespoły porzucenia przez rodziców
• alkoholowy zespół płodowy

7.       Metody terapeutyczne, które w leczeniu wielu ciężkich chorób ratują życie, ale mogą zaburzać wzrastanie dziecka:

• stany po operacjach centralnego układu nerwowego
• stany po naświetlaniu centralnego układu nerwowego
• chemioterapia
• radioterapia
• leczenie dużymi dawkami leków sterydowych

8.       Idiopatyczny niedobór wzrostu.

U 21% dzieci, które przed okresem dojrzewania są niskorosłe, nie stwierdza się żadnego z wcześniej wymienionych powodów. W czasie dojrzewania tempo wzrastania znacznie przyspiesza, a ich wzrost ostateczny mieści się w granicach normy. U tych dzieci dojrzewanie występuje nieco później. Rodzice tych dzieci są prawidłowego wzrostu i podają podobny przebieg wzrastania.

Rozpoznanie powodów niskorosłości u małego pacjenta jest trudne, bo mogą one być wieloprzyczynowe, a leczenie wymaga zaangażowania lekarzy i psychologów a często terapii całej rodziny.

Małgorzata Stokowska-Wojda

W dniu 24.12.2018 r. Biuro LZLR-P będzie nieczynne.

Federacja Porozumienie Zielonogórskie we współpracy eksperckiej z JamanoBDO opracowała własny kodeks postępowania RODO dla małych placówek medycznych. Został on złożony do Urzędu Ochrony Danych Osobowych jako pierwszy w sektorze ochrony zdrowia. 4 grudnia br. odbyło się kolejne spotkanie w UODO w związku z tym dokumentem.

         Obowiązujące od 25 maja br. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich nakłada nowe obowiązki na podmioty przetwarzające dane osobowe. Placówki medyczne do takich podmiotów należą, a dodatkowo dane, którymi dysponują, są szczególnie wrażliwe. Branża medyczna ma swoją specyfikę, którą uwzględnia kodeks opracowany przez Porozumienie Zielonogórskiego na podstawie ponad tysiąca audytów RODO przeprowadzonych przez JAMANO w poradniach POZ i AOS. Został napisany jasnym i zrozumiałym językiem, posługuje się wieloma praktycznymi przykładami wyjaśniającymi i doprecyzowującymi poszczególne konstrukcje RODO. Jest on adresowany do małych placówek medycznych, by mogły one znaleźć w nim realną pomoc we właściwej interpretacji i wdrożeniu skomplikowanych przepisów RODO.  To bardzo istotne, bo nieprzestrzeganie RODO zagrożone jest licznymi sankcjami, w tym karami finansowymi.

         Choć tworzenie kodeksów branżowych nie jest obowiązkowe, to jednak Europejska Rada Ochrony Danych zachęcała do ich tworzenia.