Czy singiel znaczy wolny?

Mimo postępów wiedzy medycznej, infekcje przenoszone drogą płciową są dużym problemem zdrowotnym. W skali światowej odnotowuje się dziennie 1 milion nowych zachorowań, rocznie jest to ponad 376 milionów nowych infekcji.

Zauważono tendencję wzrostową zachorowań przenoszonych drogą płciową u mężczyzn utrzymujących stosunki seksualne z mężczyznami, ale również u osób heteroseksualnych. Za przyczynę tego stanu rzeczy uważa się przede wszystkim:

1. Trend do kontaktów seksualnych pod wpływem substancji psychoaktywnych pobudzających libido. Seks pod wpływem substancji psychoaktywnych ma na celu zwielokrotnienie przyjemności i satysfakcji. W zależności od drogi podania środka psychoaktywnego wyróżnia się:

   - Chemsex - kiedy substancję podaje się doustnie lub donosowo. Należy do nich alkohol, klasyczne narkotyki np. kokaina czy środki popularnie zwane „dopalaczami”.

   - Slamsex - który wyróżnia tyko fakt, że substancja psychoaktywna podana jest w formie zastrzyku.

2. Wzrost ilości partnerów seksualnych łatwo pozyskiwanych poprzez liczne portale randkowe.
3. Ryzykowne zachowania seksualne takie jak: seks bez prezerwatywy (zwłaszcza analny), seks grupowy, czy dzielenie się sekszabawkami).

Do najczęściej występujących chorób przenoszonych drogą płciową zalicza się:

• Zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV).
• Opryszczkę.
• Wrzód miękki.
• Ziarnicę weneryczną pachwin.
• Ziarniniak pachwinowy.
• Stany zapalne cewki moczowej i szyjki macicy.
• Chlamydiozę.
• Choroby przebiegające z upławami z pochwy (np. drożdżyca).
• Rzeżączkę.
• Kiłę.
• Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C.
• Choroby pasożytnicze (świerzb, wszawica łonowa).
• Zmiany łagodne, przednowotworowe i nowotworowe związane z zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego.

Do niedawna sądzono, że zakażenie wirusowym zapaleniem wątroby typu C wynika przede wszystkim z kontaktu z krwią osoby chorej. Ryzyko zakażenia podczas kontaktów seksualnych uważano za niskie. Stwierdzono jednak wzrost zachorowań u mężczyzn utrzymujących kontakty seksualne z mężczyznami. To skłoniło do badań, które wykazały, że seks analny znacznie podnosi ryzyko wirusowego zapalenia wątroby typu C. Do zakażenia dochodzi przez błonę śluzową odbytnicy, ale też przez bezpośredni kontakt krwi z krwią podczas stosunku analnego. 

Wirus brodawczaka ludzkiego występuje w postaci 130 typów. Około 40 z nich ma preferencje do okolic narządów płciowych. Większość zakażeń ma charakter samoograniczający się lub bezobjawowy. Niektóre z typów wirusa są odpowiedzialne za 90% przypadków zmian brodawczakowatych w okolicy narządów płciowych i odbytu. Typy onkogenne wirusa brodawczaka ludzkiego wywołują większość stanów przedrakowych i raków szyjki macicy, prącia, sromu, pochwy i okolicy odbytu.

Wśród chorób przenoszonych drogą płciową najwięcej obaw budzi zakażenie wirusem HIV. Choroba może dotknąć każdą osobę czynną seksualnie bez względu na wiek, płeć, rasę, status społeczny czy orientację seksualną. Głównym źródłem nieświadomego przenoszenia wirusa są osoby niezdiagnozowane, czasami aż do pojawienia się objawów, czyli średnio 7-10 lat od zakażenia. Wiadomo, że późno rozpoznane zakażenie wirusem HIV mimo leczenia może skutkować zgonem. Jednak są badania dowodzące, że wczesne rozpoczęcie terapii zapewnia blokowanie wirusa do takiego stopnia, że jest on niewykrywalny w krwi pacjenta. Osoby, które osiągnęły stałe stłumienie wirusa (w ciągu ostatnich 6 miesięcy miały dwukrotnie niewykrywalny poziom wirusa), nie są zakaźne, nawet drogą kontaktów seksualnych. Umożliwia to kontakty seksualne bez prezerwatywy ze stałym zdrowym partnerem bez ponoszenia ryzyka. Pozwala to również wraz z niezakażonym partnerem na staranie się o dzieci w sposób naturalny i przyjście na świat zdrowego potomstwa.

Zapobieganie chorobom przenoszonym drogą płciową jest bardzo ważne ale okazuje się trudne. Najważniejsza zdaje się być edukacja w zakresie bezpieczeństwa stosunków seksualnych. Mimo zaleceń stosowania prezerwatyw, unikania zachowań ryzykownych jak stosowanie środków psychoaktywnych i wielu przygodnych partnerów, statystyka pokazuje nieskuteczność dotychczasowych działań edukacyjnych.

Pozostaje wykonywanie badań przesiewowych pozwalających wykryć choroby przenoszone drogą płciową we wczesnym stadium, a także objęcie leczeniem partnerów seksualnych osoby chorej.

Nową metodą zapobiegania zakażeniu HIV jest profilaktyka przedekspozycyjna. Polega ona na stosowaniu leków przeciwko wirusowi HIV u osób aktywnych seksualnie, zdrowych, ale znajdujących się w grupie zwiększonego ryzyka zakażenia HIV.

Profilaktyka przedekspozycyjna powinna być stosowana u osób:

• Mających liczne kontakty seksualne bez zabezpieczenia w postaci prezerwatywy.
• Gdy przebyły inne choroby przenoszone drogą płciową.
• Odbywających stosunki pod wpływem substancji psychoaktywnych.
• Przyjmujących dożylnie narkotyki.
• Świadczących usługi seksualne.

Najskuteczniejszą metodą zapobiegania zakażaniu wirusem brodawczaka ludzkiego jest szczepienie. W wielu krajach jest ono refundowane i dotyczy dziewczynek i chłopców w wieku pokwitania. Badania osób zaszczepionych trwają 10lat. Wiadomo, że w tym okresie szczepienie skutecznie chroni przed zakażeniem. Dalsze obserwacje pokażą jak długo trwa działanie szczepionki.

Odpowiedź na pytanie „czy singiel znaczy wolny?” wydaje się być równie trudna jak edukacja w zakresie chorób przenoszonych drogą płciową.

Małgorzata Stokowska-Wojda