Kaszel nie tylko u palaczy

Utrzymujący się przez dłuższy czas kaszel kojarzy się nam zwykle z palaczami tytoniu. A jednak często występuje u dzieci, które nie palą papierosów ani fajki.

Traktujemy kaszel jako objaw choroby, usiłujemy mu przeciwdziałać. Tymczasem kaszel, który towarzyszy infekcjom jest ważnym czynnikiem obronnym organizmu. Pozwala usunąć zanieczyszczenia z oskrzeli. Czyli spełnia bardzo pożyteczną rolę. Jednocześnie przewlekły uporczywy kaszel u dziecka obniża mu jakość życia, utrudnia funkcjonowanie w szkole i poza nią, może stanowić zapowiedź problemów zdrowotnych w dorosłym życiu.

Kaszel u dzieci nie jest tym samym, co kaszel u dorosłych. Przywykliśmy traktować dziecko jako dorosłego w wersji zminiaturyzowanej, jednak z uwagi na fakt dynamicznych zmian rozwojowych organizm dziecka funkcjonuje inaczej:

1. System nerwowy w trakcie rozwoju sprawia, że regulacja oddychania i kaszlu nie jest równie efektywna jak u osoby dorosłej.
2. Niedojrzały układ odpornościowy dzieci zwiększa podatność na infekcje.
3. Rozwijające się płuca są bardziej podatne na uszkodzenie przez destrukcyjne czynniki środowiskowe.

Kluczowe dla oceny problemu kaszlu jest stwierdzenie, czy mamy do czynienia z kaszlem ostrym, czy przewlekłym. Mimo, że jeden i drugi najczęściej jest wywołany przez infekcję, to ostry jest jej standardowym objawem, a przewlekły skłania do dalszej diagnostyki i leczenia.

1. Kaszel ostry-utrzymuje się nie dłużej niż 3 tygodnie. Stwierdzono, że w 90% przypadków infekcji układu oddechowego kaszel ustępuje w ciągu 3 tygodni.
2. Kaszel przewlekły-trwa powyżej 4 tygodni. Wymaga dalszej diagnostyki. Mogą go wywoływać liczne choroby przewlekłe:

• Przewlekłe infekcje układu oddechowego np. Przewlekłe zapalenie oskrzeli.
• Alergiczne i niealergiczne zapalenia górnych dróg oddechowych (błony śluzowej nosa, zatok, migdałków).
• Astma oskrzelowa.
• Refluks żołądkowo-przełykowy.
• Obecność ciała obcego w drogach oddechowych.
• Mukowiscydoza.
• Niedobór odporności.
• Wady układu oddechowego.
• Wady serca i dużych naczyń krwionośnych.
• Powiększone węzły chłonne.
• Choroby miąższu płuc.
• Gruźlica.
• Choroby opłucnej.
• Kaszel może być również odczynem polekowym.
• Lub mieć tło psychogenne i występować jako reakcja na stres.

Podział kaszlu na mokry i suchy znają wszystkie mamy. Odgłos kaszlu zależy od ilości śluzowej wydzieliny w drogach oddechowych. Jeżeli śluzu jest dużo kaszel brzmi „mokro”, jeżeli jego ilość jest niewielka, mamy do czynienia z suchym kaszlem.

Mokry kaszel pozwala wykrztusić nadmiar wydzieliny i „oczyścić” drogi oddechowe. Zwłaszcza małym dzieciom odkrztuszanie wydzieliny sprawia trudność. Warto pomóc im syropem wykrztuśnym i oklepywaniem pleców ręką złożoną w miseczkę.

Jak w przypadku każdej przypadłości najważniejsza jest profilaktyka. 

1. Najlepszym sposobem na ochronę przed groźnymi infekcjami układu oddechowego jest szczepienie. W kalendarzu szczepień obowiązkowych znajdują się szczepienia przeciwko krztuścowi i pneumokokom. Warto zadbać również o szczepienie zalecane przeciwko grypie.
2. Ostatnio wiele badań poświęcono mikrobiomowi dróg oddechowych. Mikrobiom składa się z pożytecznych bakterii, wirusów i grzybów bytujących w ludzkim układzie oddechowym. Prawidłowy mikrobiom stymuluje odporność gospodarza i chroni go przed zasiedleniem przez drobnoustroje chorobotwórcze. Stwierdzono, że mikrobiom u dzieci do 3 roku życia, zwłaszcza u niemowląt, nie jest w pełni ukształtowany, stąd ich duża podatność na infekcje.

Wiadomo, że korzystny wpływ na mikrobiom małego dziecka ma: 

• dobry stan zdrowia jego matki w okresie ciąży
• karmienie piersią
• regularnie wykonywane szczepienia
• właściwa pielęgnacja
• nienadużywanie antybiotyków

Małgorzata Stokowska-Wojda