W objęciach mamy

Objęcia mamy są nie tylko najbezpieczniejszym miejscem, ale też najlepszym lekarstwem na stłuczone kolano, czy zniszczenie ulubionej zabawki. Jednak bywają sytuacje, kiedy  lekarstwo w postaci przytulenia przez mamę nie wystarcza. Kiedy u dziecka pojawia się gorączka, często młodzi rodzice nie wiedzą:
Jak poważny jest problem ?
Czy dziecko wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej ?
Jak radzić sobie z gorączką?

U niemowląt i dzieci do 5 roku życia za gorączkę uznaje się temperaturę ciała od 38⁰C wzwyż. 

Mianem „wysokiej gorączki” określa się temperaturę ciała powyżej 39⁰C.

Żeby można było mówić o gorączce, należy prawidłowo zmierzyć temperaturę ciała. W tym celu służą termometry. Do rozpoznania gorączki konieczny jest prawidłowy pomiar temperatury. Zarówno metody dokonywania pomiaru jak i rodzaje termometrów znacznie się od siebie różnią. Warto wiedzieć jakiego dokonać wyboru w zakresie metody i narzędzia, by uzyskać wiarygodny pomiar.

Metody pomiaru:
- pod pachą
- w ustach lub pod językiem
- w odbytnicy
- na czole 
- w uchu

Rodzaje termometrów:
- elektroniczny -pomiar temperatury pod pachą, lub w odbycie
- elektroniczny -pomiar na czole
- ciekłokrystaliczny (chemiczny) -pomiar pod pachą
- na podczerwień do ucha
- aplikacja na smartfony

Wybór właściwej metody okazuje się nie być prosty. Priorytetem jest łatwość i dokładność pomiaru. 
W związku z powyższym z uwagi na niedokładność nie są polecane pomiary temperatury:
- termometrem elektronicznym na czole
- przy pomocy aplikacji na smartfony

Wybór najlepszej metody jest zależny od wieku dziecka:
Noworodki - termometr elektroniczny lub ciekłokrystaliczny pod pachą
Niemowlęta - termometr elektroniczny w odbycie ( powyżej 6 miesiąca życia)
                  - termometr na podczerwień
                  - termometr elektroniczny lub ciekłokrystaliczny pod pachą
Dzieci ˂5 roku życia i starsze niewspółpracujące - termometr elektroniczny w odbycie
                                                                              - termometr na podczerwień do ucha
                                                                              - termometr elektroniczny lub ciekłokrystaliczny pod pachą
Dzieci >5 roku życia współpracujące - termometr na podczerwień do ucha
                                                           - termometr elektroniczny w ustach

Z powyższego zestawienia wynika, że do pomiaru temperatury u dzieci (poza noworodkami) najlepiej sprawdza się termometr na podczerwień do ucha.
Gorączka nie jest chorobą, jest objawem licznych schorzeń, które mogą być błahostką jak zwykłe przeziębienie, lub zagrażać zdrowiu i życiu dziecka. Istotnym jest odróżnienie objawów łagodnych od tych alarmujących wymagających natychmiastowej interwencji w warunkach szpitalnych.
Ocena ryzyka wystąpienia poważnej choroby, której zwiastunem jest gorączka:
Małe ryzyko:
- prawidłowe zabarwienie skóry
- dziecko jest zadowolone, uśmiecha się
- nie śpi więcej niż zwykle, łatwo się wybudza
- nie płacze, lub płacze „normalnie”
- prawidłowo oddycha
- błona śluzowa jamy ustnej jest wilgotna

Umiarkowane ryzyko:
- bladość skóry
- dziecko jest apatyczne: mniej zainteresowane otoczeniem, nie uśmiecha się, ma zmniejszoną aktywność, trudniej się wybudza
- oddaje mniejszą ilość moczu niż zwykle
- gorączka trwa 5 dni lub dłużej
- obrzęk kończyny lub stawu z ograniczeniem ruchu i bólem przy obciążaniu
- gorączka 39⁰C lub wyższa u dzieci w wieku 3-6 miesięcy

Duże ryzyko:
- blado-szare zabarwienie skóry, lub zasinienie
- dziecko wygląda na ciężko chore
- głęboka apatia: nie reaguje na otoczenie, nie budzi się samo, a wybudzone szybko zasypia
- podsychająca błona śluzowa jamy ustnej
- drgawki

Gorączka u noworodków i niemowląt do 3 miesiąca życia występuje rzadko, dlatego w tym wieku jest poważnym objawem świadczącym o groźnym schorzeniu i w każdym przypadku wymaga diagnostyki i leczenia szpitalnego.
Ocena ryzyka poważnej choroby, której objawem jest gorączka warunkuje dalsze postępowanie:
1. W przypadku małego ryzyka- stan dziecka jest dobry, bezpiecznie można podać mu lek przeciwgorączkowy i poobserwować.
2. W przypadku umiarkowanego ryzyka- konieczna jest wizyta lekarska i zbadanie dziecka.
3. W przypadku dużego ryzyka– stan dziecka jest ciężki, konieczne przewiezienie do szpitala.   
Gorączka u dziecka do 3 miesiąca życia zawsze powinna być traktowana jako stan dużego ryzyka poważnej choroby.

Jak walczyć z gorączką ?
Gorączka jest jedną z form obrony organizmu przed drobnoustrojami. Wirusy i bakterie źle znoszą podwyższoną temperaturę. Zaatakowany przez nie organizm broni się przed nimi gorączką. Pojawienie się gorączki, przy dobrym samopoczuciu dziecka nie jest wskazaniem do podawania leków przeciwgorączkowych. Gorączka w tej sytuacji jest pożyteczna i skraca długość trwania infekcji. Wskazaniem do wdrożenia leków obniżających temperaturę jest odczuwany przez dziecko dyskomfort. Podobnie jest z poziomem obniżania temperatury. Celem nie jest uzyskanie prawidłowej temperatury ciała u dziecka, ale jego komfortu. Dobrze tolerowany stan podgorączkowy (poniżej 38⁰C) nie jest wskazaniem do podawanie leków przeciwgorączkowych.

U dzieci najczęściej stosowanymi lekami do obniżenia temperatury jest paracetamol i ibuprofen. Powinno stosować się jeden z nich. W przypadku wysokiej gorączki lepsze efekty daje podawanie regularne leku, niż doraźne w razie wzrostu temperatury. Jeżeli lek okazuje się mało skuteczny należy go zamienić na inny. Wyjątkowo można stosować obydwa preparaty. 

Oprócz farmakologii obniżanie temperatury można wspomóc metodami niefarmakologicznymi:
1. Obniżaniem temperatury otoczenia (wietrzenie).
2. Okłady z chłodnej wody.
3. Kąpiele w wodzie o 1⁰C niższej niż temperatura ciała

Warto pamiętać , aby chore dziecko było ubrane i przykryte odpowiednio do temperatury otoczenia. Tak samo niekorzystne jest wychłodzenie jak przegrzanie.

Małgorzata Stokowska-Wojda