NOWOCZESNA DIAGNOSTYKA KOŁATAŃ SERCA

Kołatania serca są jednym z częstszych powodów zgłaszania się pacjenta do lekarza. Diagnostyka kołatania serca bywa trudna. Objawy te są często krótkotrwałe i ustępują samoistnie. W momencie, kiedy pacjent znajdzie się w gabinecie lekarskim może ich już nie być. Ponadto występują nieregularnie i niespodziewanie, co daje trudności w uchwyceniu tego stanu w rutynowym badaniu EKG. Jednocześnie kołatania serca mają charakter nawracający, co znacznie pogarsza jakość życia pacjenta.

Diagnostyka kołatania serca jest ważna. Jego przyczyny mogą być różnorodne. Częstym powodem kołatania są zaburzenia rytmu serca o różnym charakterze. Mogą to być napady częstoskurczu nadkomorowego, migotania i trzepotania przedsionków, przedwczesne skurcz nadkomorowe, nadmiernego zwolnienia lub przyspieszenia akcji serca.

Niezdiagnozowane, a w związku z tym, nieleczone zaburzenia rytmu serca mogą prowadzić do poważnych konsekwencji. Brak właściwej terapii u chorych z nawracającym napadowym migotaniem przedsionków grozi zatorowością i udarem mózgu. Nieleczone epizody bradykardii (bardzo wolnej akcji serca) mogą doprowadzić do zatrzymania akcji serca.

Arytmie mogą być wynikiem zaburzeń hormonalnych tarczycy, zaburzeń elektrolitów (przede wszystkim potasu), niedokrwistości czy choroby strukturalnej serca. W diagnostyce kołatania konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych, ale też ECHO serca.

Powodem kołatania serca są nie tylko przyczyny kardiologiczne. Często występują u pacjentów z zaburzeniami lękowymi, napadami paniki bądź depresją. Zdarza się, że mimo badań nie można stwierdzić u chorego żadnego podłożą kardiologicznego ani psychiatrycznego.

Warto wspomnieć o kołataniu, które jest jednym z objawów tzw. Long COVID (długiego COVID-u). Long COVID jest chorobą przewlekłą, która utrzymuje się co najmniej 3 miesiące od zachorowania. Oprócz przewlekłego zmęczenia, zmniejszonych możliwości poznawczych, bólów i zawrotów głowy, bólów stawów, w obrazie choroby są również kołatania serca.

Zdarza się, że mimo diagnostyki nie udaje się ustalić przyczyny kołatania serca.

Zdiagnozowanie i ustalenie rodzaju kołatania serca daje możliwość właściwej terapii. Standardem diagnostycznym jest wykonanie EKG, ale rzadko udaje się wykonać badanie w trakcie trwania arytmii. Tu w sukurs przychodzą nowoczesne technologie pozwalające na monitorowanie pracy serca przez dłuższy okres. Stwarza to szansę na uchwycenie momentu, kiedy kołatanie się pojawi. Czas monitorowania powinien być uzależniony od częstości występowania kołatania serca. W przypadku dolegliwości występujących codziennie wystarczy szeroko dostępna rejestracja 24-godzinna metodą Holtera. Dostępne są również rejestracje akcji serca do 7 dni.

Długotrwałe ambulatoryjne monitorowanie rytmu serca opiera się na wykorzystaniu różnego typu rejestratorów:

1.       1. Rejestratorów zewnętrznych.

2.       2. Rejestratorów wewnętrznych (wszczepialnych).

3.       3. Systemów opartych na technikach mobilnych.

W przypadkach rzadziej występujących objawów do dyspozycji mamy:

1.       1. Rejestrator zdarzeń-pacjent przykłada urządzenie do klatki piersiowej albo dłoni w czasie występowania arytmii uzyskując zapis pracy serca (EKG).

2.       2. Zewnętrzny rejestrator zdarzeń działający w trybie pętli. Wymaga on ciągłego przyłączenia urządzenia z elektrodami na skórze pacjenta. Aktywowany przez pacjenta, zapisuje EKG w czasie aktywacji oraz w zaprogramowanym czasie przed i po zdarzeniu.

3.       3. Mobilną telemetrię ciągłą-zapisy są przesyłane do centrali, gdzie możliwa jest analiza EKG w czasie rzeczywistym.

U pacjentów z bardzo rzadko występującymi objawami, potencjalnie groźnymi dla życia (np. kołatania serca z pełnymi utratami przytomności) możliwa jest implantacja wszczepialnych rejestratorów zdarzeń. Rejestracja EKG odbywa się zarówno po aktywacji urządzenia przez chorego, jak i automatycznie w chwili pojawienia się zaprogramowanych zaburzeń rytmu. Bateria pozwala na funkcjonowanie tego typu rejestratora przez 3 lata.

Okazuje się, że choroby nowotworowe i sercowo-naczyniowe są ze sobą ściśle powiązane. Wiele terapii przeciwnowotworowych, w tym chemioterapia i terapie celowane, wiąże się z ryzykiem kardiotoksyczności. U chorych onkologicznych leczenie może często prowadzić do zaburzeń rytmu serca, niewydolności serca i choroby niedokrwiennej serca. Celem zapewnienia bezpieczeństwa chorym z chorobą nowotworową istnieje potrzeba monitorowania serca celem wczesnego wykrycia komplikacji kardiologicznych. Monitorowanie w warunkach domowych pozwala na zmniejszenie liczby wizyt w szpitalu, ograniczenie ryzyka narażenia na infekcje, ale także umożliwia pozostanie pacjenta w komfortowych domowych warunkach zmniejszając fizyczny i emocjonalny stres wynikający z pobytu w szpitalu.

W Polsce również dostępne są systemy monitorowania pracy serca w warunkach domowych. Oparte na rejestratorze zewnętrznym i aplikacji pozwalającej na rejestrowanie EKG za pomocą smartfonów.

Dostępność technik przedłużonego ambulatoryjnego monitorowania akcji serca jest zróżnicowana. Nie zawsze są one dostępne w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.

Małgorzata Stokowska-Wojda