O PRZECIWWSKAZANIACH DO SZCZEPIEŃ TWARZĄ W TWARZ

Dbałość rodziców o dobro dzieci przejawia się nie tylko w prawidłowym żywieniu, kupowaniu zabawek i okazywaniu rodzicielskiej miłości i akceptacji, ale również w trosce o zdrowie pociech. Jednym ze sposobów zapobiegania chorobom są szczepienia. W związku z natłokiem informacji i dezinformacji w mediach, a także trudności w odróżnieniu jednych od drugich, wielu rodziców zastanawia się co jest dla dziecka lepsze: zaszczepić, czy nie.

Z jednej strony szczepienie grozi wystąpieniem Niepożądanego Odczynu Poszczepiennego (NOP), z drugiej strony niezaszczepienie dziecka naraża je na chorobę.

Co wybrać? Często znak zapytania urasta do ogromnych rozmiarów. Szukając odpowiedzi warto oprzeć się na racjonalnych danych statystycznych i naukowych.

Niepożądany Odczyn Poszczepienny jest objawem chorobowym lub zaburzeniem stanu zdrowia, które wystąpiło w związku czasowym ze szczepieniem.

NOP może być spowodowany :

1.       Indywidualną reakcją organizmu.

2.       Błędnym podaniem szczepionki.

3.       Przypadkowym zbiegiem okoliczności niezwiązanym ze szczepieniem.

NOP nie zawsze jest bezpośrednim skutkiem podania szczepionki, może być wywołany niezależną od szczepienia przyczyną, która zadziałała w czasie podania szczepionki.

Większość Niepożądanych Odczynów Poszczepiennych ma przebieg łagodny. Należą do nich:

1.       Ból, zaczerwienienie i obrzęk w miejscu wkłucia. Jest to tzw. odczyn miejscowy.

2.       Mogą wystąpić też objawy ogólne takie jak stan podgorączkowy, gorączka, czy bóle mięśniowe.

Cięższe reakcje są rzadkie.

W większości przypadków NOP występuje na przestrzeni 4 tygodni od szczepienia. Wyjątek stanowi szczepienie przeciwko gruźlicy, gdzie ten okres wynosi do 12 miesięcy.

Niepożądane Odczyny Poszczepienne w Polsce występują ze średnią częstotliwością 0,05% dla wszystkich szczepień obowiązkowych realizowanych w ramach Programu Szczepień ochronnych. To oznacza 1 NOP na 2000 dawek. Częstość występowania NOP jest różna w zależności od szczepionki. Ciężkie NOP występują niezwykle rzadko i jest to 0,1% wszystkich zgłoszonych Niepożądanych Odczynów Poszczepiennych.

W przypadku szczepień, wskazań, przeciwwskazań i zagrożeń Niepożądanymi Odczynami Poszczepiennymi funkcjonuje znacznie więcej mitów niż w odniesieniu do wszystkich innych problemów zdrowotnych.

Warto wiedzieć jakie sytuacje nie stanowią  przeciwwskazania do szczepień chociaż powszechnie bywają za przeciwwskazania uważne:

1.    1. Łagodnie przebiegająca ostra choroba infekcyjna z gorączką lub bez gorączki np. przeziębienie, zapalenie ucha środkowego, łagodnie przebiegająca biegunka nie stanowią bezwzględnego przeciwwskazania do szczepień. W kilku wykonanych badaniach potwierdzono, że szczepienie podczas łagodnej infekcji jest bezpieczne i skuteczne. Odroczenie szczepienia w tym stanie nie jest podyktowane przeciwwskazaniem a raczej dbałością, by nie pomylić objawów nasilenia się choroby z NOP.

2.    2. Okres zdrowienia czyli rekonwalescencja po chorobie np. ospie wietrznej.  Ostatnie badania wykazały, że nie ma zmniejszonej skuteczności, czy zwiększonego ryzyka NOP bezpośrednio po przechorowaniu choroby infekcyjnej np. ospy wietrznej. Konieczność 3-miesięcznego odstępu między ospą wietrzną a szczepieniem jest mitem. Szczepienie można wykonać po ustąpieniu objawów choroby.

3.    3. Narażenie na chorobę zakaźną. Narażenie na chorobę zakaźną polegające na kontakcie z osobą chorą nie jest tożsame z zachorowaniem. W sytuacji, kiedy dziecko ma bliski kontakt z chorym na ospę wietrzną (np.rodzeństwo, klasa, grupa przedszkolna), wskazanym jest zaszczepienie przeciwko ospie wietrznej jako szczepienie poekspozycyjne.

4.    4. Niska lub umiarkowana gorączka po podaniu poprzedniej dawki szczepionki. Nawet wysoka gorączka nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia, wymaga czasem profilaktycznego podania leku przeciwgorączkowego przed szczepieniem.

5.    5. Miejscowy NOP o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu jak bolesność w miejscu ukłucia, obrzęk, zaczerwienienie, powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.

6.    6. Stabilna choroba przewlekła, w tym ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego np. mózgowe porażenie dziecięce, dobrze kontrolowana padaczka, opóźnienie rozwoju psychomotorycznego. Dzieci z chorobami układu nerwowego są szczególnie narażone na choroby zakaźne, dlatego oprócz szczepień obowiązkowych powinny być chronione również dzięki szczepieniom zalecanym.  Dzieci leczone z powodu padaczki nie powinny mieć modyfikowanego leczenia przed szczepieniem i bezpośrednio po szczepieniu, by nie pomylić efektów zmiany leczenia z NOP.

7.    7. Wady wrodzone. Niektóre wady wrodzone np. wady serca stanowią nawet wskazanie do poszerzenia programu szczepień o szczepienia zalecane. Dzieci te mają zwiększone ryzyko zachorowania na choroby zakaźne w wyniku planowych zabiegów, częstych kontaktów z placówkami medycznymi. Rośnie też ryzyko zakażeń szpitalnych i powikłań jakie mogą wywołać choroby zakaźne.

8.    8. Leczenie antybiotykiem. W przypadku konieczności antybiotykoterapii decyduje wskazanie do tego typu leczenia i stan kliniczny pacjenta, a nie sam fakt podawania antybiotyku. Stwierdzono, że podawanie antybiotyku nie zmniejsza skuteczności szczepienia, ani nie podnosi ryzyka wystąpienia NOP.

9.    9. Wcześniactwo. Nie jest przeciwwskazaniem do szczepień, wymaga oceny klinicznej stanu dziecka i często zastosowania innych schematów szczepień. Niektóre szczepionki można podać po uzyskaniu przez dziecko masy 2000g.

1010. Wywiad wskazujący na alergię na substancje, które nie wchodzą w skład szczepionki (np. na penicylinę), choroby i reakcje alergiczne nie związane ze szczepieniem. W takim przypadku zwykle konieczna jest dłuższa obserwacja po szczepieniu-30 minut zamiast standardowych 15 minut.

1111. Uczulenie na białko jaja kurzego w przypadku szczepienia MMR (przeciwko odrze, śwince i różyczce) czy przeciwko grypie. W szczepionkach tych znajduje się minimalna ilość białka pochodzącego z jaja kurzego. Jest to ilość zbyt mała by wyzwolić reakcję anafilaktyczną nawet u osób, które przebyły wstrząs anafilaktyczny po zjedzeniu jaja kurzego. Szczepienie można przeprowadzić poza warunkami szpitalnymi w obecności fachowego personelu dysponującego zestawem przeciwwstrząsowym.

1212. Odczulanie-immunoterapia alergenowa.

1313. Niedożywienie.

1414. Karmienie piersią nie jest przeciwwskazaniem do podania większości szczepionek. Wyjątek stanowią szczepionki „żywe” przeciwko żółtej gorączce i cholerze.

Oczywistym jest, że rodzice pragną chronić swój największy skarb jakim jest dziecko. Bywa, że z powodu niedostatecznej wiedzy ta ochrona przybiera niewłaściwy kierunek. Rodzice chronią dzieci przed ryzykiem NOP-u, narażając na śmiertelne powikłania chorób, przeciwko którym nie zaszczepili dziecka.

Małgorzata Stokowska-Wojda